Back Asetaat Afrikaans أسيتات Arabic Acetatu AST Asetatlar Azerbaijani استات AZB Ацэтаты Byelorussian Ацетат Bulgarian Acetat Catalan Octany Czech Acetat Danish
 | |
| Općenito | |
|---|---|
| Molekularna formula | CH3CO− 2 |
| CAS registarski broj | 71-50-1 |
| SMILES | CC(=O)[O-] |
| InChI | 1/C2H4O2/c1-2(3)4/h1H3,(H,3,4)/p-1 |
| Osobine1 | |
| Rizičnost | |
| NFPA 704 |  0
0
0
|
| 1 Gdje god je moguće korištene su SI jedinice. Ako nije drugačije naznačeno, dati podaci vrijede pri standardnim uslovima. | |
Acetati (lat. acet – od acetus + –at[us]), soli ili estri acetatne kiseline. Sirćetna kiselina (SN3SOON) je rastvorljiva u vodi i ulazi u reakcije sa mnogim spojevima, iz kojih nastaju mnogu acetati, kao naprimjer natrij-acetat (CH3COONa), etil-acetat (CH3COOC2H5) i drugi.
U rastvoru , acetati se ponašaju drugačije od kiseline od koje potiču. Putem hidrolize, pod uticajem jačeg metalnog ona, obično poprimaju bazna svojstva. Njeni spojevi su nestabilni pa , tokom vremena, određena količina acetata mijenja oblik, uz oslobađanje kiseline, čiji se miris oseća pri otvaranju posude u kojoj nalazi. Prema strukturi, kiselina spada u monokarboksilne, a na karboksilnu grupu je vezana samo jedna metil grupa, koja značajno utiče na reaktivnost čitave molekule. Elektronegativniji kisika ima indukcijski efekt privlačenja elektrona sa susjednog ugljika karboksilne grupe. Tako se kisik obogaćuje elektronima, a osiromašuje ugljik, koji to mora nadoknaditi privlačenjem elektrona, ali znatno slabijih, sa susjedne metil grupe. Struktura acetatnog iona je također značajna za reaktivnost molekula koje ga imaju. U tom procesu, značajnu ulogu ima i kombinacija različitih tipova hibridizacije. Metil grupa je sp3 hibridizirana, a hibridizacija karboksilne grupe je sp2. Takva kombinacija omogućuje svojstvenu prostornu orijentaciju i različitost uglova veza, što pojedine atome iona štiti, a druge podstiče na reakciju.
Budući da je acetatna kiselina u kategoriji slabih kiselina, najlakše reagira sa jakim bazama kao što su NaOH i KOH, kada nastaju odgovarajuće soli (natrijev ili kalijev acetat), uz izdvajanje vode. Za tu reakciju nisu potrebni katalizatori jer se lahko odvija.[1]
- CH3–CH2COOH + NaOH → CH3-CH2COONa + H2O
Voda nastaje u reakciji H+ iona iz COOH grupe i ON- grupe iz natrij hidroksida. U ovoj reakciji se taloži natrij acetat u vidu bijela naslage na dnu epruvete.
Sirćetna kiselina u reakciji sa nekom od svojih soli koje sadrže alkalni metal stvbara vrlo stabilne pufere koji se upotrebljavaju za podešavanje određene pH vrijednosti. Acetati koji su soli jakih baza i sirćetne kiseline, u procesu hidrolize, imaju bazna svojstva. Ponekad acetati ne reagiraju bazno, već neutralno i približno tome kod SN3COONH4, gdje su oba iona slaba, sa sličnom rastvorljivosti u vodi. Acetati ne formiraju soli sirćetne kiseline samo sa neorganskim bazama. Postoje i takvi organski spojevi koji su, samo po organskoj prirodi, nazvani estrima, a nastaju reakcijom esterifikacije u kojoj učestvuju kiselina i alkohol, uz prisustvo najčešće koncentrirane sumporne kiseline. Stvaraju se estri obilježavajućih svojstava.
- ^ Zumdahl S. S. (1986). Chemistry. Lexington, Mass: D.C. Heath. ISBN 978-0-669-04529-1. CS1 održavanje: nepreporučeni parametar (link)