Compound

Compound vert nytta om ein type dampmaskin som let dampen ekspandere gradvis gjennom fleire sylindrar. Strengt tatt tyder compund ekspansjon gjennom berre to sylindrar, medan ekspansjon gjennom fleire enn to trinn kan kallast trippel-ekspansjons-maskin eller multiple-ekspansjons-maskin.

For at krafta frå sylindrane skal bli like stor for alle sylindrane, må tverrsnittet på sylindrane gjerast større jo mindre trykk det er att i dampen gjennom ekspansjonstrinna. Sylinderkraften W vert avgjort av damptrykket p og tverrsnittsarealet til sylinderen A, ut frå formelen W=pA. Går trykket ned, må arealet gå opp for å oppnå same kraft. Eit compoundmaskineri er derfor lett gjenkjenneleg ved dei ulike storleikane på sylindrane. Animasjonen nedanfor viser prinsippet ved ein tre-trinns ekspansjon.

Fordelen med ein compundmaskin føre ein tradisjonell dampmaskin som bruker friskdamp direkte på alle sylindrane, er at systemet utnyttar varmeenergien betre ved at avløpsdampen som gjerne har eit brukbart trykk, vert nytta ein gang til. Ein compundmaskin yter derfor meir i forhold til kor mykje brensel som er brukt.

Compound-systemet vart funnen opp så langt tilbake som i 1804 av briten Arthur Woolf. Likevel gjekk det mange år før han fekk noko særleg utbreiing. Som skipsmaskin vart han vanleg frå 1880-åra, i lokomotiv litt seinare, og med blanda utbreiing i dei forskjellige landane. I England var compound-systemet lite i bruk på jernbanar, medan ein særleg i Frankrike utvikla mange vellukka compoundlokomotiv.