Back سيانيا ARZ Sianeya (bitki) Azerbaijani Cyanea (tanom nga bulak) CEB Cyanea (Pflanzengattung) German Cyanea (plant) English Cyanea Spanish Cyanea (plante) French Cyanea Hungarian Cyanea (planta) Portuguese 樱莲属 Chinese
.jpg) Cyanea angustifolia | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Cyanea |
| Nazwa systematyczna | |
| Cyanea Gaudich. Voy. Uranie: t. 75 (1828)[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
C. grimesiana Gaudichaud-Beaupré[4] | |
.jpg)
.jpg)
Cyanea – rodzaj roślin z rodziny dzwonkowatych. Obejmuje co najmniej 81[3]–85[5] gatunków. Wszystkie są endemitami Hawajów, przy czym 79 gatunków jest endemitami pojedynczych wysp hawajskich[5], nierzadko pojedynczych szczytów wulkanicznych[6]. Rośliny te związane są z górskimi, świeżymi i wilgotnymi siedliskami leśnymi[5][7] oraz z hawajkami Drepanidini – ptakami o długich, zakrzywionych dziobach żywiącymi się nektarem i zapylającymi okazałe, łukowato wygięte kwiaty Cyanea, także rozprzestrzeniającymi mięsiste owoce tych roślin[5].
Cyanea jest najbardziej zróżnicowanym z 6 występujących na Hawajach rodzajów lobeliowych, o których sądzono, że ze względu na ich różnorodność, powstały od kilku różnych przodków. Badania genetyczne wykazały, że wszystkie te rośliny są wynikiem jednorazowej introdukcji, która miała miejsce 13 milionów lat temu (wówczas żadna z współczesnych wielkich wysp hawajskich jeszcze nie istniała, a największymi wyspami były te, których resztki stanowią współcześnie Gardner Pinnacles i French Frigate Shoals)[5]. Wspólnym przodkiem tych roślin był prawdopodobnie przedstawiciel rodzaju lobelia Lobelia z sekcji Tupa[8], której współczesne gatunki występują w Chile[9].
Aż 14 gatunków z tego rodzaju wymarło od lat 40. XIX wieku[10], a 34 jest krytycznie zagrożonych z mniej niż 50 okazami rosnącymi w naturze[5]. Cały czas, także już w XXI wieku odnajdowane są nowe gatunki, zwykle w trudnodostępnych dotąd miejscach[6][7].
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieruggieroBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwieapwebBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ a b Cyanea Gaudich.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-31].
- ↑ Cyanea. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-01-01].
- ↑ a b c d e f Nina Rønsted, Kenneth R. Wood: Cyanea kuhihewa: Rediscovering one of Hawai’i’s rarest trees. National Tropical Botanical Garden. [dostęp 2021-12-31].
- ↑ a b Hank Oppenheimer. A new species of Cyanea Gaud. (Lobelioideae, Campanulaceae) from Maui, Hawai`i. „PhotoKeys”. 167, s. 1-11, 2020.
- ↑ a b Thomas G. Lammers. Five New Species of the Endemic Hawaiian Genus Cyanea (Campanulaceae: Lobelioideae). „Novon”. 14, 1, s. 84-101, 2004.
- ↑ Błąd w przypisach: Błąd w składni elementu
<ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwiemabbBŁĄD PRZYPISÓW - ↑ Thomas G. Lammers. Revision of Lobelia sect. Tupa (Campanulaceae: Lobelioideae). „Journal of the Botanical Research Institute of Texas”. 19, 1, s. 87-110, 2000.
- ↑ Cyanea. [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [on-line]. IUCN. [dostęp 2021-12-31].