Narval

Narval
Elmi təsnifat
XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Narval
Beynəlxalq elmi adı
Monodon monoceros L., 1758[1][2][…]
Şəkil axtarışı ITIS   180485 NCBI   40151 EOL   46559339 FW   64546

Narval (lat. Monodon monoceros) — ağızdan bayıra çıxan böyük dişə sahib orta ölçülü dişli balina. Qrenlandiya, Kanada və Rusiya ətrafındakı arktik sularında yaşayır. Narval ağ balina kimi təkbuynuzlular fəsiləsinin nəsli kəsilməmiş iki növündən biridir. Narvalların erkəkləri uzun düz spiralvari dişlə fərqlənir, hansı ki, əslində uzanmış yuxarı sol köpək dişidir. Narval 1758-ci ildə Karl Linney tərəfindən Systema Naturae çapında təsvir edilmiş bir çox növdən biridir.

Ağ balina kimi narvallar da orta ölçüdədirlər. Dişilər və erkəklər üçün, erkəklərin uzun dişi istisna olmaqla, ümumi boy ölçüsü 3.95 metrdən 5.5 metrə qədər dəyişir; erkəklər dişilərdən bir az daha böyükdürlər. Yetkin narvalın orta çəkisi 800-1600 kiloqramdır. Təqribən 11-13 yaşlarında erkəklər cinsi yetkinliyə çatırlar; dişilərdə isə bu 5-8 yaşlarında baş verir. Narvalların bel üzgəci yoxdur. Onların fəqərə sümükləri başqa məməlilərinki kimi qoşulub, delfinlərdəki və balinalardakı kimi birləşməyib.

Əsasən Kanadanın Arktika və Qrenlandiya və Rusiya sularında yaşadığına görə Arktika yırtıcısı olaraq ixtisaslaşdırılırlar. Qışda o, bentik bölgələrdə sıx axın buzları altındakı kambalakimilərlə qidalanırlar. Yay ərzində narvallar əsasən arktik treskası və Qrenlandiya paltusu yeyirlər və qütb treskası kimi digər balıqlar da onların qidasının qalan hissəsini təşkil edir. Hər il yay gələndə onlar körfəzlərdən okeana hərəkət edirlər. Qışda erkək narvallar bəzən 1500 metr dərinliyə qədər suya baş vururlar və bu 25 dəqiqəyə qədər davam edir. Digər bir çox dişli balinalar kimi narvallar da "şaqqıldatmalar", "fıştırıqlar" və "zərbələr"lə ünsiyyət qurur.

Narvallar 50 yaşa qədər yaşayırlar. Dəniz suyu donanda onlar tez-tez boğulmadan ölürlər. Ölümün başqa səbəbi xüsusilə gənc balinalar arasında aclıqdır. Hal-hazırda narvalların sayı 75 mindir, beləliklə, Beynəlxalq Təbiətin və Təbii Sərvətlərin Mühafizəsi Birliyinin kriterisinə görə narvallar nəsli kəsilmə təhlükəsinə yaxın olan növ olaraq təsnif edilir. Onlar ətləri və dişləri üçün Şimali Kanadada və Qrenlandiyada İnuitlər tərəfindın min ildən çox məhsul kimi istifadə edilmişlər və tənzimlənmiş yaşayış mənbəyi olan ov davam edir.

1. ↑ Integrated Taxonomic Information System (ing.). 1996.
2. ↑ Mammal Species of the World (ing.): A Taxonomic and Geographic Reference. / D. E. Wilson, D. M. Reeder 3 Baltimore: JHU Press, 2005. 35, 2142 p. ISBN 978-0-8018-8221-0