Catedral

Una catedral (del francés cathédrale, pallabra derivada de la pallabra llatina cathedra -asientu- que provenía de la pallabra griega kathedra (καθέδρα) -asientu, bancu-) ye una ilesia cristiana onde tien la sede un obispu o arzobispu^[1] , y ye por eso la ilesia central d'una diócesis, conferencia o episcopáu. Nella allúgase, siquier de forma simbólica, la cátedra, asientu o sitiu puestu n'alto del obispu o arzobispu dende'l qu'este preside y guía a la comunidá, que-y dio orixe al nome del edificiu^[2].

La esistencia de templos que faen la función de catedral ye específica de les confesiones cristianes nes que hai una xerarquía episcopal: Ilesia católica, Ilesia anglicana, Ilesia ortodoxa y delles congregaciones lluteranes y metodistes. L'apaición d'edificios eclesiásticos con funciones catedralicies remóntase al sieglu IV (Italia, Galia, Hispania y norte d'África), magar que la institución nun s'universalizó na Ilesia católica hasta'l sieglu XII. Pa esi momentu yá se desarrollaran formes arquiteutóniques, estructures institucionales y identidaes llegales específiques pa elles y estremaes de les de les parroquies, les ilesies monástiques y les residencies episcopales.

Nes ilesies ortodoxes griega y rusa el términu utilizáu pa referise a la catedral ye, respeutivamente, Katholikon y Sobor. Dambes pallabres tienen el significáu d'asamblea, y aplíquense non solo a les sedes episcopales, sino tamién a les ilesies monástiques y otros templos grandes. Cuando la ilesia ye la sé d'un arzobispu (o obispu metropolitanu) úsase davezu la espresión kathedrikos naos (ilesia catedral) pa referise a ella.

Tres de la Reforma protestante les ilesies cristianes de delles partes d'Europa Occidental (Escocia, Holanda, dellos cantones suizos y dalgunos principaos alemanes) adoptaron una estructura non xerárquica. Sicasí, dientro d'eses confesiones dellos edificios que foran catedrales primero de la Reforma entá caltienen el títulu y la dignidá de catedral, magar qu'ensin una superioridá xerárquica sobre les otres. Dende'l sieglu XVI, pero especialmente dende'l XIX, les distintes ilesies cristianes surdíes n'Europa tienen desarrollao intensos programes d'evanxelización n'Asia, África, América y Oceanía, de resultes de los cuales foron fundándose nesos territorios diócesis y catedrales. Arriendes d'ello, les ilesies católica y ortodoxa tamién tienen formao diócesis dientro de territorios de mayoría protestante p'atender a los emigrantes o a minoríes de la so fe, polo que nun ye raro atopar, dientro d'una ciudá, dellos edificios que faen les veces de catedral de les distintes confesiones cristianes.

Cuando una ilesia parroquial fai temporalmente les funciones de catedral o concatedral d'una diócesis llámase-y pro-catedral. D'otra banda, hai delles diócesis nes que hai dos templos distintos con rangu catedraliciu, y dambos comparten el títulu de concatedrales. Por últimu, hai delles ilesies que, pol so gran tamañu o valir arquiteutónicu, reciben coloquialmente'l nome de catedral magar que nun seyan tales dende'l puntu de vista de la organización eclesiástica (Catedral de Cristal de California, mercada pela Ilesia católica en 2012 pa convertila nuna catedral auténtica; Catedral Ártica de Tromsø, en Noruega...)

1. ↑ Diccionariu de la llingua asturiana, p. 269. Uviéu, Academia de la Llingua Asturiana, 2000.
2. ↑ Diccionariu de la llingua asturiana, p. 269. Uviéu, Academia de la Llingua Asturiana, 2000.