Back Hwǣte ANG قمح (جنس) ARZ Buğda Azerbaijani Пшаніца Byelorussian Пшаніца (род) BE-X-OLD Măh CDO Triticum CEB Pšenice Czech Тулă (ӳсентăран) CV Hvede Danish
Trigu (Triticum spp)[2] ye'l términu que designa al conxuntu de ceberes, tanto cultivaos como monteses, que pertenecen al xéneru Triticum; tratar de plantes añales de la familia de les gramínees, llargamente cultivaes en tol mundu.[3] La pallabra trigu designa tanto a la planta como a les sos granes comestibles, tal como asocede colos nomes d'otres ceberes.[4]
El trigu (de color mariellu) ye unu de los trés granos más llargamente producíos globalmente, xunto al maíz y el arroz.[5] En 2013, la producción mundial foi de 713 millones de tonelaes, esto ye, ocupó'l tercer llugar, dempués del maíz (1,016 millones) y el arroz (745 millones)[6] y el más llargamente consumíu pola población occidental dende l'antigüedá. El granu del trigu ye utilizáu pa faer farina, farina integral, sémola, cerveza (vease tamién: historia de la cerveza) y una gran variedá de productos alimenticios.[7] Más del 90% del trigu producíu ye'l denomináu trigu fariñeru, perteneciente a la especie triticum aestivum.
El trigu modernu ye la resultancia de la seleición y hibridación efeutuaes mientres años pa consiguir variedaes con altu conteníu en gluten (poles sos cualidaes viscoelásticas y adesives, demandaes pola industria alimentaria) y altu rendimientu tocantes a producción, que remataron mientres la denominada revolución verde (segunda metá del sieglu XX).[8][9][10] Los procedimientos desenvueltos pola revolución verde llograron un gran ésitu nel aumentu de la producción, pero nun se dio abonda relevancia a la calidá nutricional.[10] El trigu modernu presenta un altu conteníu n'hidrato de carbonu, so conteníu en proteínes (de baxa calidá por ser deficientes n'aminoácidos esenciales) y un conteníu desequilibrao d'ácidos grasos esenciales, vitamines, minerales y otros factores calidable nutricional.[10][11] Coles mesmes, presenta una mayor capacidá citotóxica y inmunogénica, con un conteníu de gluten bien eleváu (80-90% del total de les proteínes).[12][13]
Los criterios actuales pa la seleición del trigu nun tienen en cuenta'l so valor nutricional, sinón les sos cualidaes dende'l puntu de vista funcional pa preparar alimentos procesaos, especialmente nos países desenvueltos, razón pola cual empléguense variedaes con altu conteníu en gluten.[14] El gluten ye particularmente deficiente nel aminoácidu esencial lisina, polo que cuanto mayor ye la proporción de gluten, peor ye la calidá de les proteínes del trigu y el so valor nutricional.[15]
Nuna parte de les persones, el gluten provoca'l desenvolvimientu de ciertes enfermedaes, qu'inclúin la enfermedá celiaca, la sensibilidá al gluten non celiaca (pruebes negatives pa enfermedá celiaca, pero mejoría al esaniciar el gluten de la dieta), l'alerxa al trigu, la dermatitis herpetiforme y l'ataxia por gluten.[16][17] Coles mesmes, el gluten ye capaz de travesar tantu la barrera intestinal como la barrera hematoencefálica y causar diversos trestornos neurolóxicos ("neurogluten"), independientemente de la presencia o ausencia de síntomes dixestivos o de daños nel intestín.[12][18][19][20][21] Otros trestornos que se rellacionen en dellos casos col consumu de trigu inclúin ciertes enfermedaes inflamatorias y autoinmunes.[22]
La pallabra «trigu» provién del vocablu llatín triticum, que significa 'quebráu', 'esmagayáu' o 'tríado', faciendo referencia a l'actividá que se debe realizar pa dixebrar el granu de trigu de la cascariella que la anubre. Triticum significa, poro, el granu que ye necesariu triar pa poder ser consumíu; tal como'l miyu deriva del llatín milium, que significa "molíu, molturado", esto ye, el granu que ye necesariu moler pa poder ser consumíu. El trigu (triticum) ye, poro, una de les pallabres más ancestrales pa denominar a les ceberes (les que se referíen a la so trituración o molturación).
- ↑ Watson L, Dallwitz MJ. (2008). «The grass genera of the world: descriptions, illustrations, identification, and information retrieval; including synonyms, morphology, anatomy, physiology, phytochemistry, cytology, classification, pathogens, world and local distribution, and references». The Grass Genera of the World. Consultáu'l 16 de marzu de 2010.
- ↑ Belderok, Mesdag y Donner, 2000, p. 3.
- ↑ Cendrero, 1938, p. 243.
- ↑ Salvat Editores, 1985.
- ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesseis - ↑ «FAOStat». Consultáu'l 27 de xineru de 2015.
- ↑ Kent, 1983.
- ↑ Belderok B (2000). «Developments in bread-making processes». Plant Foods Hum Nutr 55 (1): páxs. 1-86. PMID 10823487. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10823487.
- ↑ Delcour JA, Joye IJ, Pareyt B, Wilderjans Y, Brijs K, Lagrain B (2012). «Wheat gluten functionality as a quality determinant in cebera-based food products». Annu Rev Food Sci Technol 3: páxs. 469-92. doi:. PMID 22224557. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22224557.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Sands DC, Morris CE, Dratz EA, Pilgeram A (payares de 2009). «Elevating optimal human nutrition to a central goal of plant breeding and production of plant-based foods». Plant Sci 177 (5): páxs. 377-89. doi:. PMID 20467463.
- ↑ Food and Agriculture Organization of the United Nations (2013). «Dietary protein quality evaluation in human nutrition. Report of an FAO Expert Consultation».
- ↑ 12,0 12,1 Bressan P, Kramer P (29 de marzu de 2016). «Bread and Other Edible Agents of Mental Disease». Front Hum Neurosci 10: páxs. 130. doi:. PMID 27065833. PMC 4809873. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4809873/.
- ↑ Fasano A, Sapone A, Zevallos V, Schuppan D (May 2015). «Nonceliac gluten sensitivity». Gastroenterology 148 (6): p. 1195-204. doi:. PMID 25583468. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/25583468.
- ↑ Shewry PR, Halford NG. (abril de 2002). «Cebera seed storage proteins: structures, properties and role in grain utilization». J Exp Bot 53 (370): páxs. 947-58. doi:. PMID 11912237. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/11912237. «The nutritional quality of cereals is not generally an important consideration for human diets in the developed world, although it is still important in some developing countries. The major consideration is the impact of the grain proteins on functional properties for food processing, since the bulk of all cereals, except rice, are consumed in processed foods. Processing quality is particularly important for wheat where the gluten proteins are the major determinant of end use quality. Traducción: La calidá nutricional de les ceberes nun suel ser una considerancia importante pa les dietes humanes nel mundu desarrolláu, anque sigue siendo importante en dellos países en desenvolvimientu. La principal considerancia ye l'impautu de les proteínes del granu sobre les propiedaes funcionales pa la ellaboración d'alimentos, una y bones la mayor parte de toles ceberes, sacante l'arroz, peracabar nos alimentos procesaos. La calidá del procesamientu ye particularmente importante pal trigu, onde les proteínes del gluten son el principal determinante de la calidá del usu final.».
- ↑ Shewry PR1, Hey SJ2. (ochobre de 2015). «The contribution of wheat to human diet and health». Food Energy Secur 4 (3): páxs. 178-202. doi:. PMID 27610232. PMC 4998136. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4998136/.
- ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesLondres - ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesOslo - ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesHadjivassiliouDuker2014 - ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesHadjivassiliouSanders2015 - ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesPfeiffer2017 - ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesHernandezLahozMauriCapdevila2011 - ↑ Error de cita: La etiqueta
<ref>nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaesPunderPruimboom2013