Respiratorni sistem

Respiratorni sistem kod ljudi i drugih sisara je biološki sistem koji se sastoji od specifičnih organa i struktura koje se koriste za izmjenu plinova kod životinja i biljaka. Anatomija i fiziologija zbog kojih se to događa uveliko varira u zavisnosti od veličine organizma, sredine u kojoj živi i njegove evolucijske historije. Kod kopnenih životinja respiratorna površina je internalizirana kao obloge pluća.^[1] Razmjena plinova u plućima se dešava u milionima malih vazdušnih vrećica; kod sisara i gmizavaca oni se zovu alveole, a kod ptica su poznati kao atrijumi. Ove mikroskopske zračne vrećice imaju vrlo bogatu opskrbu krvlju, dovodeći zrak u bliski kontakt s krvlju.^[2] Ove vazdušne kese komuniciraju sa vanjskim okruženjem putem sistema disajnih puteva, ili šupljih cevi, od kojih je najveća dušnik, koji se u sredini grudnog koša grana u dva glavna bronhija. Oni ulaze u pluća gdje se granaju u progresivno uže sekundarne i tercijarne bronhije, a koje se zatim granaju u brojne manje cijevi, bronhiole. Kod ptica bronhiole se nazivaju parabronhi. Bronhiole ili parabronhije se uglavnom otvaraju u mikroskopske alveole kod sisara i atrijuma kod ptica. Zrak se mora pumpati iz okoline u alveole ili atrijum procesom disanja koji uključuje mišiće disanja. Kod većine riba i niza drugih vodenih životinja (i kičmenjaka i beskičmenjaka) respiratorni sistem se sastoji od škrga, koje su djelomično ili potpuno vanjski organi, okupani u vodenoj sredini. Ova voda teče preko škrga raznim aktivnim ili pasivnim sredstvima. Razmjena plinova se odvija u škrgama koje se sastoje od tankih ili vrlo ravnih vlakana i lamela koje izlažu vodi vrlo veliku površinu visoko vaskulariziranog tkiva. Druge životinje, kao što su insekti, imaju respiratorni sistem vrlo jednostavnih anatomskih karakteristika, a kod vodozemaca čak i koža igra vitalnu ulogu u razmjeni plinova. Biljke također imaju respiratorni sistem, ali usmjerenost izmjene plinova može biti suprotna od one kod životinja. Respiratorni sistem biljaka uključuje anatomske karakteristike kao što su stomati, koji se nalaze u različitim dijelovima biljke.^[3]

1. ^ Campbell, Neil A. (1990). Biology (2nd izd.). Redwood City, Calif.: Benjamin/Cummings Pub. Co. str. 834–835. ISBN 0-8053-1800-3.
2. ^ Hsia, CC; Hyde, DM; Weibel, ER (15. 3. 2016). "Lung Structure and the Intrinsic Challenges of Gas Exchange". Comprehensive Physiology. 6 (2): 827–95. doi:10.1002/cphy.c150028. PMC 5026132. PMID 27065169.
3. ^ West, John B. (1995). Respiratory physiology-- the essentials. Baltimore: Williams & Wilkins. str. 1–10. ISBN 0-683-08937-4.