Srednji vijek

Srednji vijek je razdoblje u historiji Evrope koje je trajalo od 5. do 15. stoljeća. Počelo je padom Zapadnog Rimskog Carstva i okončalo se pojavom renesanse i velikih geografskh otkrića. Srednji vijek je srednje razdoblje u klasičnoj podjeli historije zapadnog svijeta, koji se dijeli na antički, srednji i novi vijek. Samo srednjovjekovno razdoblje može se podijeliti na rani, razvijeni i kasni srednji vijek.

Smanjenje broja stanovnika, deurbanizacija, invazije i seobe naroda, koje su započele tokom kasne antike, su se nastavile i tokom ranog srednjeg vijeka. Barbarski osvajači, među kojima su dominirali razni germanski narodi osnovali su nova kraljevstva na teritoriji nekadašnjeg Zapadnog Rimskog Carstva. U 7. stoljeću, sjeverna Afrika i Bliski istok, koji su nekada pripadali Istočnom Rimskom Carstvu, su došli pod vlast islamskog Omejadskog halifata. Iako su se u društvenim i političkim strukturama dogodile značajne promjene, do potpunog raskida sa antikom nije došlo. Na istoku je preživjelo i kao važna sila opstalo Bizantijsko Carstvo. Bizantska kodifikacija rimskog prava, poznata kao "Corpus Juris Civilis" ili "Justinijanov kodeks" na Zapadu je otkriven u sjevernoj Italiji 1070. godine i imao je veliki uticaj tokom čitavog srednjeg vijeka. Na Zapadu, većina novih kraljevina prihvatili su nekoliko preostalih rimskih institucija. Osnovani su manastiri kao dio pokreta usmjerenog ka pokrštavanju paganske Evrope. Franci su pod Karolinškom dinastijom nakratko uspostavili Karolinško Carstvo, koje se krajem 8. i početkom 9. stoljeća prostiralo na većem dijelu zapadne Evrope. Međutim, to carstvo je kasnije podleglo pritiscima unutrašnjih građanskih ratova u kombinaciji s invazijama Vikinga sa sjevera, Mađara sa istoka, i Saracena sa juga.

Tokom razvijenog srednjeg vijeka, koje je počelo 1000. godine, stanovništvo Evrope se znatno povećalo usljed tehnoloških i poljoprivrednih inovacija koje su omogućile procvat trgovine, a promjena klime je omogućila povećanje prinosa usjeva. Kmetstvo, organizacija seljaka u selima koji su plemićima dugovali najam i naturalni rad, i feudalizam, politički sistem u kojem su vitezovi i niže plemstvo dugovali vojnu službu svojim gospodarima u zamjenu za pravo iznajmljivanja zemljišta i plemićkih imanja predstavljali su dvije temeljne vrste organizacije u razvijenom srednjem vijeku. Krstaški ratovi, prvi put započeti 1096. godine, su označili prve pokušaje zapadnoevropskih kršćana da od muslimana vojnim putem povrate kontrolu nad Svetom zemljom. Kraljevi su postali poglavari centralizovanih nacionalnih država i utjecali su na smanjivanje kriminala i nasilja, ali i na sve veće udaljavanje od jedinstvenog hrišćanstva. Teologija Tome Akvinskog, slike Giotta di Bondonea, poezija Dantea Alighierija i Geoffreya Chaucera, putovanja Marka Pola i gotička arhitektura, poput katedrale u Chartresu, pripadaju izvanrednim dostignućima razvijenog srednjeg vijeka.

Kasni srednji vijek su obilježile poteškoće i nevolje, kao što su glad, kuga i ratovi, što je značajno doprinijelo smanjenju broja stanovnika Evrope; između 1347. i 1350. crna smrt je odnijela živote jedne trećine Evropljana. Crkveni sukobi, hereza i zapadni raskol unutar Rimokatoličke crkve su se odvijali paralelno sa međudržavnim sukobima, građanskim ratovima i pobunama seljaka. Kulturni i tehnološki razvoj je transformisao evropsko društvo i označio kraj srednjeg i početak novog vijeka.