Ardal an-fetropolitan

Math o ardal llywodraeth leol yn Lloegr yw ardal an-fetropolitan (Saesneg: non-metropolitan district). Mae ardaloedd an-fetropolitan yn rhan o system dwy haen o lywodraeth leol sy'n gweithredu yn y rhan fwyaf o Loegr. Mae'r ardaloedd yn israniadau o siroedd an-fetropolitan, gan rannu pŵer a chyfrifoldeb gyda nhw.

Mae'r sir yn gyfrifol am wasanaethau mwyaf a drutaf, megis:

• addysg
• gwasanaethau cymdeithasol
• prif ffyrdd
• llyfrgelloedd
• trafnidiaeth gyhoeddus
• gwasanaethau tân
• Safonau Masnach
• gwaredu gwastraff
• cynllunio strategol

tra bod ardaloedd an-fetropolitan yn darparu gwasanaethau, megis:

• cynllunio lleol a rheoli adeiladau
• tai cyngor
• ffyrdd lleol
• iechyd yr amgylchedd
• marchnadoedd a ffeiriau
• casglu ac ailgylchu sbwriel
• mynwentydd ac amlosgfeydd
• parciau
• gwasanaethau hamdden
• twristiaeth

Crëwyd y system ddwy haen hon yn 1974 gan Ddeddf Llywodraeth Leol 1972.

Mae llawer o ardaloedd wedi cael statws bwrdeistref trwy siarter frenhinol. Mae hyn yn golygu bod y cyngor lleol yn cael ei alw'n "gyngor bwrdeistref" yn lle "cyngor dosbarth", a bod ganddo'r hawl i benodi maer. Mae ardaloedd eraill wedi cael statws dinas trwy breinlythyrau, ond nid yw hyn yn rhoi unrhyw bwerau ychwanegol i'r cyngor lleol heblaw'r hawl i alw ei hun yn "gyngor dinas". Fodd bynnag, nid yw pob awdurdod lleol sydd â'r geiriau "dinas" neu "fwrdeistref" yn yr enw yn ardal an-fetropolitan; mae rhai yn awdurdodau unedol, mae eraill yn fwrdeistrefi metropolitan neu fwrdeistrefi Llundain.