Brythoneg

Y Celtiaid
Pair Gundestrup
Brythoniaid Cymru Brythoniaid Silures Ordovices Demetae Deceangli Gangani
Llwythau eraill Rhestr o lwythau
Rhanbarthau hynafol Celtiaid Gâl Galatia Celtiberiaid Cynhanes yr Alban Cynhanes Cymru Pictiaid
Diwylliannau hynafol Hallstatt La Tène
Crefydd hynafol Derwyddiaeth Derwydd Bardi Vates Crefydd y Brythoniaid Crefydd yn y Brydain Rufeinig Crefydd Alo-Rufeinig Amldduwiaeth Rhestr Duwiau
Mytholeg y Brythoniaid Mytholeg Gymreig Mabinogi Hanes Taliesin Culhwch ac Olwen Pedair Cainc y Mabinogi Llên gwerin Cymru Mater Prydain Cylch Arthur
Mytholeg Oidelig Táin Bó Cúailnge Cylch Wlster Cylch y Ffeniaid Immram Echtrae
Ieithoedd Celtiaid Ieithoedd Brythonaidd Cymraeg Brythoneg Hen Gymraeg Cymraeg Canol Cernyweg Llydaweg Gwyddeleg Gaeleg yr Alban Manaweg
Celtiaid modern Cymry Albanwyr Gwyddelod Llydawyr Cernywiaid Manawiaid
Gwledydd Celtaidd Cymru Yr Alban Iwerddon Cernyw Llydaw Ynys Manaw
Prif fudiadau gwleidyddol Annibyniaeth i Gymru Datganoli Cymru Annibyniaeth yr Alban Iwerddon Unedig Llydaw Unedig Datganoli Cernyw Undod Celtaidd
v t e

Hen iaith Gelteg P a siaradwyd ym Mhrydain oedd Brythoneg (a elwir hefyd yn Frythoneg gynnar neu Frythoneg gyffredin). Roedd hi'n iaith a siaradwyd gan y bobl o'r enw'r Brythoniaid.

Math o Gelteg Ynysig ydyw Brythoneg, a darddodd gyda Chelteg cynnar, proto-iaith (h.y. tarddiad) damcaniaethol a ddechreuodd ddargyfeirio i mewn i dafodieithoedd neu ieithoedd gwahanol yn ystod hanner cyntaf y mileniwm cyntaf.^[1][2][3][4] Erbyn y 6g o'r Cyfnod Cyffredin, rhannodd Brythoneg i mewn i bedair iaith wahanol: Cymraeg, Llydaweg, Cernyweg, a Chymbrieg. Gelwir yr ieithoedd hyn yn ieithoedd Brythonaidd gyda'i gilydd. Mae tipyn o dystiolaeth i ddweud efallai roedd gan Bicteg gysylltiadau gyda Brythoneg a gallai efallai hefyd fod yn bumed gangen.^[5][6][7]

Mae tystiolaeth o'r Gymraeg yn dangos dylanwad o'r Lladin ar Frythoneg yn ystod cyfnod y Rhufeiniaid, yn enwedig mewn termau sy'n gysylltiedig â'r eglwys Gristnogol a Christnogaeth, sydd bron i gyd yn ddeilliadau Lladin.^[8] Disodlwyd y Frythoneg yn yr Alban a'r de o Foryd Forth gan Aeleg yr Alban a'r Saesneg (a ddatblygodd fan hyn i mewn i Sgoteg), ond goroesodd hi hyd at y Canol Oesoedd yn Ne'r Alban a Cumbria — gweler Cymbrieg. Disodlodd y Frythoneg ar raddfa weddol gyson gan y Saesneg ledled Lloegr; yn y gogledd, diflannodd y Gymbrieg erbyn y 13eg canrif ac, yn y de, yr oedd Cernyweg yn iaith farw erbyn y 19eg canrif, ond bu ceisiadau i'w hadfywio.^[9] Model hanesyddol O'Rahilly yn awgrymu efallai'r oedd iaith Frythonaidd yn Iwerddon cyn i'r ieithoedd Goidelig ymddangos, ond nid ydyw'r farn hon yn boblogaidd ymhlith ymchwilwyr eraill.

1. ↑ Henderson, Jon C. (2007). The Atlantic Iron Age: Settlement and Identity in the First Millennium BC (yn en). Routledge, tud. 292–95
2. ↑ Sims-Williams, Patrick (2007). Studies on Celtic Languages before the Year 1000 (yn en). CMCS, tud. 1
3. ↑ Koch, John (2006). Celtic Culture: A Historical Encyclopedia (yn en). ABC-CLIO, tud. 1455
4. ↑ Eska, Joseph (2008). "Continental Celtic", gol. Roger Woodard: The Ancient Languages of Europe (yn en). Caergrawnt
5. ↑ Forsyth, Katherine (2006). gol. John Koch: Celtic Culture: A Historical Encyclopedia (yn en). ABC-CLIO, tud. 1444, 1447
6. ↑ Forsyth, Katherine, Language in Pictland : the case against "non-Indo-European Pictish" (Utrecht: de Keltische Draak, 1997), 27.
7. ↑ Jackson, Kenneth (1955). "The Pictish Language", gol. F. T. Wainwright: The Problem of the Picts (yn en). Caeredin: Nelson, tud. 129–66
8. ↑ Lewis, H. (1943). Yr Elfen Ladin yn yr Iaith Gymraeg (yn cy). Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru
9. ↑ Cyngor Cernyw, 6 Rhagfyr 2010. UNESCO classes Cornish as a language in the ‘process of revitalization’ Archifwyd 2011-05-14 yn y Peiriant Wayback.. Adalwyd 28 Ebrill 2011.