Back Welsh Language Board English Komitato de la Kimra Lingvo Esperanto Bord na Breatnaise Irish Welsh Language Board Dutch Societatea Limbii Galeze Romanian Языковой совет Уэльса Russian Bwrdd yr Iaith Gymraeg Swedish Валлійська мовна рада Ukrainian
| Bwrdd yr Iaith Gymraeg | |
| Arwyddair | "Gwneud hi'n haws i bawb ddefnyddio Cymraeg ymhob agwedd ar fywyd."[1] |
|---|---|
| Pencadlys | Caerdydd, Caerfyrddin, a Chaernarfon |
| Iaith / Ieithoedd swyddogol | Cymraeg |
| Prif Weithredwr | Meirion P. Jones |
| Sefydlwyd | Rhagfyr 1993 |
| Diddymwyd | Mawrth 2012 |
| Math | Asiantaeth weithredol |
| Lleoliad | Cymru |
| Cyllideb | Dim cyllideb, ond yn cael grant blynyddol gan y llywodraeth o £12m |
| Gwefan | www.webarchive.org.uk/wayback/archive/20081121144021/http://www.byig-wlb.org.uk/Pages/Hafan.aspx |
Corff statudol oedd 'Bwrdd yr Iaith Gymraeg a sefydlwyd gan Lywodraeth y DU fel rhan o Ddeddf yr Iaith Gymraeg 1993. Derbyniodd y Bwrdd grant blynyddol gan y llywodraeth, £13.4 miliwn yn 2006–7, a oedd i fod i'w ddefnyddio er mwyn "hybu a hwyluso" defnydd o'r iaith Gymraeg. Roedd y Bwrdd yn gyfrifol am weinyddu Deddf yr Iaith Gymraeg, ac am sicrhau bod cyrff cyhoeddus yng Nghymru yn cadw at ei rheolau.
Gellir ystyried Cyngor yr Iaith Gymraeg, a sefydlwyd yn 1973, fel cynsail at sefydlu'r Bwrdd. Wedi hynny, sefydlwyd corff ymgynghorol anstadudol ym 1988 o dan gadeiryddiaeth John Walter Jones.[2] Gwnaeth y bwrdd argymhellion i’r llywodraeth yn 1991 bod angen Deddf Iaith newydd, gan arwain at Deddf Iaith 1993 a sefydlodd y bwrdd statudol.[3]
Ar ddiwedd 2004 cyhoeddodd y Prif Weinidog Rhodri Morgan "goelcerth y cwangos" a fyddai yn diddymu sawl corff yn cynnwys Bwrdd yr Iaith.[4] Croesawyd hyn gan Gymdeithas yr Iaith[5] ond nid oedd pawb yn cytuno.[6] Yn 2006 cafwyd pleidlais yn y Cynulliad yn gorchymyn i Llywodraeth y Cynulliad ohirio'r cynllun.[7][8] Yn dilyn Etholiad y Cynulliad 2007 cafwyd cytundeb Cymru'n Un rhwng Llafur a Phlaid Cymru. Dair mlynedd yn ddiweddarach cyflwynodd y Llywodraeth y Mesur Iaith hir-ddisgwyliedig ac fe'i basiwyd gan y Cynulliad ar 7 Rhagfyr 2010. Byddai'r Ddeddf yn sefydlu swydd newydd Comisiynydd Iaith gan ddod a Bwrdd yr Iaith i ben ar ôl bron i ugain mlynedd.[9] Diddymwyd Bwrdd yr Iaith Gymraeg ar 31 Mawrth 2012 a trosglwyddwyd staff, eiddo a dyletswyddau y bwrdd i Lywodraeth Cymru ac i Gomisiynydd y Gymraeg.[10][11]
- ↑ Archif Gwefan Bwrdd yr Iaith Gymraeg
- ↑ "John Walter Jones yn cofio Deddf yr Iaith Gymraeg". BBC Cymru Fyw. 2018-10-19. Cyrchwyd 2023-05-03.
- ↑ Rowlands, Neil. "Hanes a datblygiad yr iaith Gymraeg / The history and development of the Welsh language – Parallel.cymru: Cylchgrawn digidol Cymraeg dwyieithog". Cyrchwyd 2023-05-03.
- ↑ "Ymateb y cwangos". 2004-11-30. Cyrchwyd 2023-05-05.
- ↑ "Gofyn am gyfarfod gyda Rhodri Morgan ac Alun Pugh i drafod dyfodol yr iaith | Cymdeithas yr Iaith Gymraeg". cymdeithas.cymru. 2004-12-06. Cyrchwyd 2023-05-05.
- ↑ "Dadl am ddyfodol bwrdd yn parhau". 2005-10-11. Cyrchwyd 2023-05-05.
- ↑ "BBC CYMRU'R BYD - Cyfoes - Wythnos o Feddwl". www.bbc.co.uk. 2006-04-09. Cyrchwyd 2023-05-05.
- ↑ "Bwrdd Iaith: Gohirio cyfuno". 2006-07-04. Cyrchwyd 2023-05-05.
- ↑ "Pen y daith i'r Mesur Iaith". 2010-12-07. Cyrchwyd 2023-05-05.
- ↑ "Gorchymyn Bwrdd yr Iaith Gymraeg (Trosglwyddo Staff, Eiddo, Hawliau a Rhwymedigaethau) 2012". legislation.gov.uk. 2012. Cyrchwyd 2023-05-06.
- ↑ "Prif Weithredwr Bwrdd yr Iaith yn 'siarad rwtsh'". Golwg360. 2012-02-15. Cyrchwyd 2023-05-03.