Back Dinorwic-Steinbruch German Dinorwic quarry English Cairéal Dinorwig Irish Cava di Dinorwic Italian Mengleudh Dinorwik KW 迪諾里奇板巖採石場 Chinese
 | |
| Math | chwarel, safle archaeolegol  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Gwynedd |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 53.123068°N 4.095983°W |
 | |
| Statws treftadaeth | heneb gofrestredig, Henebion Cenedlaethol Cymru |
| Manylion | |
| Dynodwr Cadw | CN337 |
Roedd Chwarel Dinorwig yn un o’r ddwy chwarel fwyaf yng Nghymru gyda Chwarel y Penrhyn. Ar un adeg y ddwy yma oedd y chwareli mwyaf yn y byd.
Mae’r chwarel ar lechweddau Elidir Fawr, yr ochr arall i Lyn Padarn i bentref Llanberis. Fel gyda’r ardaloedd llechi eraill, gweithid y llechi gan bartneriaethau bychain o chwarelwyr yn y 18g. Yn 1787 ffurfiwyd un bartneriaeth fawr i weithio’r chwarel, ac yn 1809 cymerodd y meistr tir, Thomas Assheton Smith o’r Faenol, reolaeth y chwarel i’w ddwylo ei hun.
Yn 1824 agorwyd Rheilffordd Padarn fel tramffordd, ac yn 1843 trowyd hi yn reilffordd. Roedd yn cludo llechi o’r Gilfach Ddu ger Llanberis i’r Felineli, lle adeiladwyd porthladd dan yr enw ‘’Port Dinorwic’’ i allforio’r llechi. Rheilffordd Padarn oedd y gyntaf o reilffyrdd y chwareli i ddefnyddio trenau ager, yn 1843.
Amcangyfrifodd y Mining Journal yn 1859 fod Chwarel Dinorwig yn gwneud elw o £70,000 y flwyddyn. Erbyn diwedd y 1860au roedd yn cynhyrchu 80,000 tunnell o lechi y flwyddyn.