Ciwcymbr

Ciwcymbr
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Plantae
Ddim wedi'i restru:	Angiosbermau
Ddim wedi'i restru:	Ewdicotau
Ddim wedi'i restru:	Rosidau
Urdd:	Cucurbitales
Teulu:	Cucurbitaceae
Genws:	Cucumis
Rhywogaeth:	C. sativus
Enw deuenwol
Cucumis sativus L.

Llysieuyn ymgripiol o deulu'r cicaionau neu'r gowrdiau (Cucurbitaceae) yw ciwcymbr, ciwcymer, cucumer,^[1] neu yn hynafaidd chwerwddwr^[2] neu chwerfell^[3] (Cucumis sativus). Fe'i dyfir ar draws y byd am ei ffrwyth hirgul, gwyrdd a noddlyd.

Planhigyn unflwydd ydyw a chanddo goesyn ymlusgol a suddlon. Mae ganddo ddail blewog â thri neu bum pigyn, a thendriliau a ymganghennir o'r coesyn i'w gynnal. Tyfir blodau melyn â phum petal arno, ac mae'r rhain yn unrhywiol ac yn cynhyrchu had a elwir pepo.^[4]

Mae'r ciwcymbr yn gynhenid i Dde Asia, yn ardal yr Himalaya. Lledodd i'r Dwyrain Canol ac Affrica yn oes yr henfyd, a sonir amdano sawl gwaith yn y Beibl. Tyfir yn gnwd mewn gwledydd twym. Mae nifer o bobl yn tyfu ciwcymbrau yn yr ardd, ar ffrâm neu ddelltwaith neu yn y tŷ gwydr mewn hinsawdd oer. Gall y ffrwyth droi'n chwerw os na chaiff ei ddyfrio'n gyson, ac mae'r planhigyn yn dueddol i gael clefydau bacteria a ffwng megis llwydni blewog, anthracnos, a Fusarium oxysporum.^[4]

1. ↑  cucumer. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 9 Mai 2017.
2. ↑  chwerwddwr. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 9 Mai 2017.
3. ↑  chwerfell. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 9 Mai 2017.
4. ↑ ^{4.0 4.1} (Saesneg) cucumber (plant). Encyclopædia Britannica. Adalwyd ar 9 Mai 2017.