Back Idioma cumbrico AN Idioma cúmbricu AST Kumbrisch BAR Кумбрыйская мова Byelorussian Кумбрыйская мова BE-X-OLD Cumbric Breton Cúmbric Catalan Кумбр чĕлхи CV Kumbrische Sprache German Cumbric English
| Cymbrieg | ||
|---|---|---|
| Siaredir yn | De'r Alban, Cumberland, rhannau Westmorland o Northumberland, Swydd Gaerhirfryn ac efallai Gogledd Swydd Efrog | |
| Difodiant iaith | 11g–12g [1] | |
| Teulu ieithyddol | Indo-Ewropeaidd | |
| Codau ieithoedd | ||
| ISO 639-1 | Dim | |
| ISO 639-2 | – | |
| ISO 639-3 | xcb | |
| Wylfa Ieithoedd | – | |
Cymbrieg neu Cymbreg oedd cangen o Frythoneg yr Hen Ogledd – sef tiriogaethau'r Brythoniaid yn yr ardaloedd sydd bellach yn rhan o dde'r Alban a gogledd Lloegr. Yn nhyb y mwyafrif o ieithegwyr, bu farw'r Gymbreg cyn y 12g neu’r 13g wedi cwymp Teyrnas Ystrad Clud a’i rhannu rhwng yr Alban a Lloegr.
Mae ei statws ieithyddol yn ddadleuol. "Tafodiaith Frythonig debyg i'r Gymraeg" yw cynnig y Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru,[2] er enghraifft. Nid yw’n glir ai fel iaith ar wahân neu fel tafodiaith o'r Frythoneg yn perthyn yn agos i Hen Gymraeg yn unig y dylid ystyried Cymbrieg. Gwahanwyd ardaloedd Brythoneg eu hiaith yr Hen Ogledd oddi wrth deyrnasoedd Brythonaidd Cymru ar ôl brwydr Caer ym 616, er y bu cysylltiadau rhwng teyrnas Gwynedd ac Ystrad Clud ar y môr hyd y Canol Oesoedd. Mae'n anodd profi bod unrhyw wahaniaethau mawr rhwng y Gymraeg a Chymbrieg o'r dystiolaeth enwau lleoedd sy'n edrych mwy neu lai yn rhai Cymraeg.
Yn y 10g yr oedd ymosodiadau'r Llychlynwyr yn ffyrnig iawn a bu'n hallt iawn ar y Saeson yng ngogledd Lloegr a chollasant eu grym ar nifer o ardaloedd a fu gynt o dan eu hawdurdod. Mae'n bosibl bod y Gymbrieg yn dal ar lafar yn yr ardaloedd hyn ond gwelwyd ymestyn nerth teyrnas Ystrad Clud (a oedd yn dal o dan dywysogion Cymbrieg eu henwau) yn y 10g i gynnwys rhannau o Lleuddion yn ogystal ag Ystrad Clud ei hun, glannau deheuol Llyn Llumon, "Swydd Llannerch" (Lanarkshire), "Swydd Dinprys" (Dumfriesshire), "Swydd Pebyll" (Peeblesshire), Swydd Aeron (Ayrshire), Swydd Cumberland - sef ardal Caerliwelydd gan gynnwys Ystrad Iddon (Eden Valley), Ystrad Alun (Allerdale) a rhannau o Swydd Westmorland.[3][4][5]
Dywedir yn draddodiadol bod ffiniau gwreiddiol Esgobaeth Caerliwelydd yn dynodi ffiniau Teyrnas Ystrad Clud yn Lloegr a rhai Esgobaeth Glasgau yn eu dynodi yn yr Alban.
Nid oes testun ysgrifenedig Cymbrieg ar glawr ac mae'r dystiolaeth yn dod o enwau lleoedd, rhai termau cyfreithiol,[6] a rhai geiriau yn nhafodieithoedd Saesneg ardaloedd a fu unwaith yn rhan o'r Hen Ogledd.
- ↑ Nicolaisen, W. F. H. Scottish Place Names t. 131
- ↑ Meic Stephens (gol.), Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru (Caerdydd), erthygl ar 'Yr Hen Ogledd'.
- ↑ Barrow, G. W. S. (1994) ‘The Scots and the North of England’ yn E. King (gol.) The Anarchy of King Stephen’s Reign. Rhydychen. t. 236
- ↑ Kirby, D. P. (1962) ‘Strathclyde and Cumbria: A Survey of Historical Development Until 1092’ yn Trans. CWAAS. 62, pp. 77-94
- ↑ Wilson, P. A. (1966) ‘On the Use of the Terms “Strathclyde” and “Cumbria” yn Trans. CWAAS. 66. pp. 67-92
- ↑ Jackson, K.H. (1958) Language and History in Early Britain, Caeredin: Edinburgh University Press