Ffwrnais, Ceredigion

Ffwrnais

Math	pentref
Daearyddiaeth
Sir	Ceredigion
Gwlad	Cymru
Cyfesurynnau	52.538°N 3.941°W
Cod OS	SN684951
Gwleidyddiaeth
AS/au Cymru	Elin Jones (Plaid Cymru)
AS/au y DU	Ben Lake (Plaid Cymru)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Am yr ardal yn Llanelli o'r un enw, gweler Ffwrnais, Llanelli.

Pentref bychan yng nghymuned Ysgubor-y-coed, Ceredigion, Cymru, yw Ffwrnais ( ynganiad ) (Saesneg: Furnace).^[1] Saif yng ngogledd y sir, ar lan ddwyreiniol Afon Dyfi, tua milltir a hanner o'r afon ei hun, ar briffordd yr A487 rhwng Machynlleth ac Aberystwyth, ger Eglwys Fach.

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Elin Jones (Plaid Cymru)^[2] ac yn Senedd y DU gan Ben Lake (Plaid Cymru).^[3]

Dal y pentref ei enw o'r ffwrnais a sefydlwyd yno ganol y 18g. Mae Ffwrnais Dyfi yn ffwrnais haearn yn cael ei danio gan olosg. Detholwyd safle ger rhaeadr ar afon Einion, ffrwd fynyddig sy'n un o ledneintiau afon Dyfi, i fanteisio ar y cyflenwad o olosg a oedd ar gael o'r coedwigoedd lleol ar lethrau isaf bryniau Pumlumon. Byddai'r mwyn haearn yn cael chludo yno gan longau arfordirol o Cumbria ac i fyny afon Dyfi. Gwelir yr hen felin ddŵr yno o hyd yn y pentref.

Adeiladwyd y ffwrnais tua'r flwyddyn 1755, ond dim ond am tua hanner canrif y cafodd ei ddefnyddio. Rhoddwyd y gorau i'r gwaith yn 1810. Mae'r ffwrnais yn atyniad twristaidd dan ofal Cadw bellach.^[4]

Mae'r olwyn ddŵr yn atyniad twristaidd boblogaidd i bobl sy'n ymweld â'r ardal.

1. ↑ British Place Names; adalwyd 27 Rhagfyr 2021
2. ↑ "Gwefan Senedd Cymru". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2021-11-10. Cyrchwyd 2021-12-27.
3. ↑ Gwefan Senedd y DU
4. ↑ "Ffwrnais Dyfi", Cadw; adalwyd 27 Rhagfyr 2021