Back İrlandiya Könüllüləri Azerbaijani Voluntaris Irlandesos Catalan Irští dobrovolníci Czech Irish Volunteers German Ιρλανδοί Εθελοντές Greek Irish Volunteers English Voluntarios Irlandeses Spanish Irlandar Boluntarioak Basque سازمان داوطلبان ایرلندی Persian Irlannin vapaaehtoisjoukot Finnish
| Gwirfoddolwyr Gwyddelig | |
|---|---|
| Óglaigh na hÉireann<br/Irish Volunteers Cyfranogwr yn - Gwrthryfel y Pasg, Rhyfel Annibyniaeth Iwerddon | |
 Aelod o'r Gwirfoddolwyr Gwyddelig ar gofeb yn Nulyn, i gofio am y rhai hynny a fu farw yn y Rhyfel dros Annibyniaeth Iwerddon. | |
| Yn weithredol | 1913 – tua 1921 |
| Idioleg | Cenedlaetholdeb Gwyddelig |
| Arweinwyr | Eoin MacNeill Éamon de Valera |
| Pencadlys | Dulyn |
| Maes gweithredol | Iwerddon |
| Cryfder | 180,000 (cyn hollti) 15,000 (1916) |
| Newidiwyd yn | Byddin Weriniaethol Iwerddon |
| Gwrthwynebwyr | Byddin Prydain Heddlu Brenhinol Iwerddon |
Mudiad militaraidd a sefydlwyd yn 1913 gan nifer o genedlaetholwyr Gwyddelig oedd y Gwirfoddolwyr Gwyddelig (Gwyddeleg: ''Óglaigh na hÉireann''; Saesneg: 'Irish Volunteers'). Fe'i ffurfiwyd fel ymateb i ffurfio'r Ulster Volunteers yn 1912. Ei amcanion oedd: "i sicrhau a chynnal hawliau a rhyddid holl drigolion Iwerddon".[1][2]
Roedd nifer o aelodau'r Gwirfoddolwyr Gwyddelig hefyd yn aelodau o'r Gynghrair Wyddelig (neu'r Conradh na Gaeilge, sy'n dal i fodoli heddiw (2016)), Hen Urdd yr Hiberniaid, Sinn Féin[3] a'r Frawdoliaeth Wyddelig Weriniaethol, sef yr IRB. Llinyn mesur o'u llwyddiant yw'r ffaith iddynt gynyddu eu haelodaeth dros nos - erbyn canol 1914 roedd ganddynt 200,000 o aelodau. Ym Medi'r flwyddyn honno fe'u holltwyd, fodd bynnag, yn bennaf oherwydd y Rhyfel Byd Cyntaf; credai Eoin MacNeill na ddylai gwyddelod ymladd ym Myddin Lloegr ac y dylai Iwerddon aros yn niwtral, barn John Redmond oedd y dylai aelodau'r Gwirfoddolwyr hefyd ymladd catrodau Gwyddelig o fyddin Lloegr. Er yr hollt, parhau wnaeth y Gwirfoddolwyr ac ymladdodd ei aelodau yng Ngwrthryfel y Pasg yn 1916, ochr-yn-ochr gyda Byddin Dinasyddion Iwerddon, Cumann na mBan, a Fianna Éireann. Yn 1919 bu hefyd yn rhan o Ryfel Annibyniaeth Iwerddon gan ailffurffio'n ddiweddarach yn fudiad a alwyd yn Fyddin Weriniaethol Iwerddon (1916–22).
- ↑ Cyfieithiad o'r Saesneg: "to secure and maintain the rights and liberties common to the whole people of Ireland".
- ↑ Foy, Michael; Barton, Brian (2004). The Easter Rising. Sutton Publishing. tt. 7–8. ISBN 0-7509-3433-6.
- ↑ William O'Brien a Desmond Ryan (eds.), Devoy's Post Bag, cyfr. 2, tud. 439-41 (llythyr gan Patrick Pearse i John Devoy, 12 Mai 1914). Reproduced in National Library of Ireland, The 1916 Rising: Personalities and Perspectives Archifwyd 2008-02-29 yn y Peiriant Wayback., online exhibition, adalwyd 12 Medi 2015.