Hanes tiriogaethol Cymru

Hanes Cymru
Cynhanes Cymru Cynhanes Archaeoleg
Oes y Celtiaid Brythoniaid Rhufeiniaid
Oesoedd Canol Oesoedd Canol Oesoedd Canol Cynnar Oes y Tywysogion Goresgyniad Tywysogaeth Cymru Oesoedd Canol Diweddar Rhyfeloedd y Rhosynnau
Cyfnod modern cynnar Cyfnod modern cynnar Gwrachyddiaeth yng Nghymru
Cyfnod modern Cyfnod modern Chwyldro ddiwydiannol 20g Annibyniaeth yr Eglwys Rhyfel Byd I Rhwng y rhyfeloedd Rhyfel Byd II Y Blitz Datganoli
Teyrnasoedd Deheubarth Gwynedd Morgannwg Powys
Pwnc Cyfansoddiadol Demograffig LHDT Milwrol Morwrol Tiriogaethol
Rhestr digwyddiadau Gwleidyddol Economaidd 17g 18g 19g 20g
Iaith Y Gymraeg
Crefydd Derwydd Cristnogaeth
Llenyddwyr Cynfeirdd Gogynfeirdd Beirdd y Tywysogion Beirdd yr Uchelwyr
Llenyddiaeth Cynfeirdd Cymraeg Canol 16g 17g 18g 19g Dogfennau pwysig
Arweinwyr Brenin y Brythoniaid Brenin Cymru Tywysog Cymru Rhestr Prif Weinidog Cymru
Deddfau pwysig Statud Rhuddlan Deddfau Penyd Deddfau 1536 & 1542 Cyfansoddiadol: 1998 2006 2014 2017 2020 Ieithyddol: 1942 1967 1993 2011 2012
Mytholeg a symbolau Draig Y Brythoniaid Draig Goch Mytholeg Arbeisiau Baneri
Hanesyddiaeth Hanesyddiaeth
WiciBrosiect Cymru
v t e

Newidiadau mewn tiriogaeth a gororau Cymru trwy ei hanes yw hanes tiriogaethol Cymru. Mae Cymru yn ffinio â'r môr i'r gogledd, i'r gorllewin, ac i'r de, ac mae'n ffinio â Lloegr i'r dwyrain. Mae hanes tiriogaethol Cymru felly yn ymwneud â newidiadau ar ei oror â'i hunig gymydog ar dir, Lloegr.

Yn hanesyddol, roedd teyrnasoedd Cymru yn cynnwys tir sydd bellach yn rhan o Loegr, yn enwedig rhannau o Orllewin Canolbarth Lloegr.

Rhwng y 16g a'r 20g roedd statws Sir Fynwy yn ne-ddwyrain Cymru yn ddadleuol. Cafodd ei hystyried yn rhan o Loegr gan rai, neu'n ardal trawsgenedlaethol. Cadarnhawyd Sir Fynwy yn rhan o diriogaeth Cymru gan Ddeddf Llywodraeth Leol 1972, a daeth yn rhan o sir Gwent ym 1974. Ffurfiwyd sir newydd Sir Fynwy ym 1996.

Bellach, goror Cymru a Lloegr sydd yn dynodi ffiniau tiriogaethol swyddogol Cymru.