Indonesia

Indonesia

Arwyddair	Yr Hyfryd Indonesia
Math	gwladwriaeth sofran, gwladwriaeth archipelagig, gwladwriaeth gyfansoddiadol, ynys-genedl, cyfundrefn arlywyddol, gwlad
Enwyd ar ôl	Isgyfandir India
Prifddinas	Jakarta
Poblogaeth	275,439,000
Sefydlwyd	17 Awst 1945 (Cyhoeddi Annibyniaeth Indonesia)
Anthem	Indonesia Raya
Pennaeth llywodraeth	Joko Widodo
Cylchfa amser	Cylchfa Amser Gorllewin Indonesia, Cylchfa Amser Canol Indonesia, Indonesia Eastern Standard Time, Asia/Jakarta, Asia/Pontianak, Asia/Makassar, Asia/Jayapura
Iaith/Ieithoedd   swyddogol	Indoneseg
Daearyddiaeth
Rhan o'r canlynol	MIKTA, De-ddwyrain Asia, Y Cenhedloedd Unedig, ASEAN, APEC
Gwlad	Indonesia
Arwynebedd	1,904,570 km²
Gerllaw	Cefnfor India, Y Cefnfor Tawel, Môr De Tsieina, Môr Celebes, Môr Arafura
Yn ffinio gyda	Dwyrain Timor, Maleisia, Papua Gini Newydd, Singapôr, y Philipinau, Awstralia, Gwlad Tai, India, Palaw, Fietnam
Cyfesurynnau	2°S 118°E
Gwleidyddiaeth
Corff gweithredol	Llywodraeth Indonesia
Corff deddfwriaethol	Cynulliad Ymgynghorol y Bobl
Swydd pennaeth   y wladwriaeth	Arlywydd Indonesia
Pennaeth y wladwriaeth	Prabowo Subianto
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Arlywydd Indonesia
Pennaeth y Llywodraeth	Joko Widodo
Crefydd/Enwad	Islam, Protestaniaeth, Catholigiaeth, Hindŵaeth, Bwdhaeth, Conffiwsiaeth
Ariannol
Cyfanswm CMC (GDP)	$1,186,505 million, $1,319,100 million
Arian	rupiah
Canran y diwaith	6 ±1 canran
Cyfartaledd plant	2.04
Mynegai Datblygiad Dynol	0.705
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Ynysfor mwyaf y byd yw Gweriniaeth Indonesia neu Indonesia. Mae'r wlad hon yn gorwedd rhwng cyfandiroedd Asia ac Awstralia yn ogystal â rhwng Cefnfor India a'r Cefnfor Tawel. Y gwledydd cyfagos yw Maleisia (ceir ffin rhyngddynt ar ynys Borneo, Kalimantan yw enw'r rhan sy'n perthyn i Indonesia), Papua Gini Newydd (ceir ffin rhyngddynt ar ynys Gini Newydd, sef ynys Irian yn Bahasa Indonesia) a Dwyrain Timor (ceir ffin rhyngddynt ar ynys Timor).

Mae'n cynnwys dros ddwy fil ar bymtheg o ynysoedd, gan gynnwys Sumatra, Java, Sulawesi, a rhannau o Borneo a Gini Newydd. Indonesia yw'r 14eg wlad fwyaf yn ôl ardal, sef 1.904,569 km sg (735,358 mi sg). Gyda mwy na 270 miliwn o bobl, Indonesia yw pedwaredd wlad fwyaf poblog y byd a'r wlad fwyafrif Mwslimaidd fwyaf poblog. Mae Java, ynys fwyaf poblog y byd, yn gartref i fwy na hanner poblogaeth y wlad.

Mae Indonesia yn weriniaeth arlywyddol, gyfansoddiadol gyda deddfwrfa etholedig. Mae ganddi 34 talaith, ac mae gan bump ohonynt statws arbennig. Prifddinas y wlad, Jakarta, yw ardal drefol ail-boblog fwyaf y byd. Mae'r wlad yn rhannu ffiniau â Papua Gini Newydd, Dwyrain Timor, a rhan ddwyreiniol Malaysia. Mae gwledydd cyfagos eraill yn cynnwys Singapore, Fietnam, Y Philipinau, Awstralia, Palau, ac India (Ynysoedd Andaman a Nicobar). Er gwaethaf ei phoblogaeth fawr a'i rhanbarthau poblog iawn, mae gan Indonesia ardaloedd helaeth o fannau heb eu poblogi, gydag un o lefelau bioamrywiaeth uchaf y byd.

Mae Indonesia'n cynnwys cannoedd o grwpiau ethnig ac ieithyddol brodorol gwahanol, gyda ohonynt y mwyaf. Rhennir eu hunaniaeth a gwelir hyn yn eu harwyddair " Bhinneka Tunggal Ika " ("Undod mewn Amrywiaeth" yn llythrennol, "llawer, ac eto un"). Mae ganndynt un iaith genedlaethol, amrywiaeth ethnig, plwraliaeth grefyddol o fewn poblogaeth fwyafrif Mwslimaidd, a hanes o wladychiaeth a gwrthryfel yn ei erbyn y gwladychwyr.

Yn 2021, Economi Indonesia oedd y 16fed fwyaf y byd yn ôl CMC enwol a'r 7fed fwyaf gan PPP. Mae'n bŵer rhanbarthol ac fe'i hystyrir yn bŵer canol mewn materion byd-eang. Mae'r wlad yn aelod o sawl sefydliad amlochrog, gan gynnwys y Cenhedloedd Unedig, Sefydliad Masnach y Byd, G20, ac aelod-sefydlydd o'r Mudiad Heb Aliniad, Cymdeithas Cenhedloedd De-ddwyrain Asia (<a href="./ASEAN" rel="mw:WikiLink">ASEAN</a>), Uwchgynhadledd Dwyrain Asia, a'r Sefydliad Cydweithrediad Islamaidd.