Joseph Parry

Joseph Parry
Ganwyd	21 Mai 1841  Bwthyn Joseph Parry, Merthyr Tudful
Bu farw	17 Chwefror 1903  Penarth
Dinasyddiaeth	Cymru
Addysg	Doethuriaeth mewn Cerddoriaeth
Alma mater	Coleg Sant Ioan, Caergrawnt Yr Academi Gerdd Frenhinol
Galwedigaeth	cyfansoddwr
Cyflogwr	Prifysgol Cymru
Arddull	opera
Plant	Joseph Haydn Parry

Cyfansoddwr a cherddor Cymreig oedd Joseph Parry (21 Mai 1841 — 17 Chwefror 1903). Ei enw yng Ngorsedd y Beirdd oedd Pencerdd America; fe'i derbyniwyd i'r Orsedd yn Eisteddfod Aberystwyth yn 1865.

Wedi gweithio mewn pwll glo ac yng ngwaith haearn Cyfarthfa, ymfudodd gyda'i deulu yn 1854 i Pensylfania, UDA, lle gweithiodd mewn melin haearn. Cafodd flas ar astudio cerddoriaeth yno hefyd gan gystadlu mewn eisteddfodau lleol. Cafodd ysgoloriaeth i'r Adran Gerdd Frenhinol yn Llundain a derbyniodd radd MusB yn 1871 gan Brifysgol Caergrawnt. Yn wir, yn 1874 cafodd ddyrchafiad i fod yn Athro cerdd cynta'r coleg. Yna dychwelodd i Gymru i fod yn gyfrifol am Adran gerdd Prifysgol Caerdydd.

Fe'i ganed ym 4 Chapel Row, Merthyr Tudful.^[1] Ysgrifennodd lawer o ganeuon enwog, ac yn eu plith y mae: 'Myfanwy', 'Hywel a Blodwen' a'r emyn-dôn 'Aberystwyth' a berfformiwyd gyntaf yn Stryd Portland, Aberystwyth. Cyfansoddodd yr opera gyntaf yn yr iaith Gymraeg, sef Blodwen. Roedd yn gyfansoddwr toreithiog iawn; yn ystod ei oes ysgrifennodd chwech o operâu.

Bu farw ym Mhenarth, Bro Morgannwg yn 1903 a'i gladdu yn Eglwys Sant Awstin ym Mhenarth.

Ysgrifennodd Jack Jones y llyfr Off to Philadelphia in the Morning yn seiliedig ar hanes Joseph Parry.

1. ↑ Ffederasiwn Amgueddfeydd ac Orielau Celf Cymru^{[dolen farw]}. Adalwyd 6 Mawrth 2013