Kalevala

Kalevala

Enghraifft o'r canlynol	gwaith llenyddol, national epic
Awdur	Elias Lönnrot
Iaith	Careleg
Dyddiad cyhoeddi	1835
Dechrau/Sefydlu	1828
Genre	barddoniaeth naratif, arwrgerdd
Cymeriadau	Väinämöinen, Ilmarinen, Joukahainen, Aino, Kalervo, Kullervo, Lemminkäinen, Louhi, Kyllikki, Marjatta
Statws hawlfraint	parth cyhoeddus, parth cyhoeddus
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Cerdd hir yn yr iaith Ffinneg ac arwrgerdd genedlaethol y Ffindir yw'r Kalevala. Ei ffurf fwyaf cyfarwydd yw'r fersiwn a luniwyd gan yr ieithydd a hynafiaethydd Elias Lönnrot (1802 - 1884) rhwng 1835 a 1849. Mae'r fersiwn honno'n seiliedig ar waith ymchwil Lönrot yn casglu ceinciau o'r Kalevala oddi ar dafod leferydd yng nghefn-gwlad y Ffindir ac ar ddarnau o'r epig a gyhoeddwyd eisoes o'r 17g ymlaen.

Cefndir hanesyddol y Kalevala yw'r berthynas rhwng pobl Kaleva a'u cymdogion y Pohjola (y Lapiaid efallai). Yn ganolog i'r epig y mae'r ymchwil am y Sampo talismanaidd. Dim ond ar ddiwedd y gerdd y ceir cyfeiriadau at Gristnogaeth, na ddaeth yn grefydd swyddogol yn y Ffindir tan y 14g.

Mae'r Kalevala yn arwrgerdd hir iawn sy'n ymestyn i 50 canto. Y prif gymeriad yw'r arwr Kalevaidd Väinämöinen sy'n ceisio ennill y forwyn Aino, chwaer yr arwr Pohjolaidd Joukahainen. Ar ôl colli Aino mae Väinämöinen yn ceisio morwyn Pohjolaidd arall ac yn mynd trwy gyfres o anturiaethau rhyfeddol cyn ei hennill. Y tu ôl i hyn mae'n debyg fod y morwynion yn cynrychioli sofraniaeth ar y wlad, thema sydd i'w chael mewn sawl traddodiad llên gwerin.

Cafodd y Kalevala dadenedig ddylanwad mawr ar fywyd diwyllianol y Ffindir. Ymhlith yr artistiaid a ysbrydolwyd gan y gerdd mae'r cyfansoddwr Sibelius a'r darlunydd Akseli Gallen-Kallela yn sefyll allan.