Martin Luther

Martin Luther
Ganwyd	Martin Luder  10 Tachwedd 1483  Lutherstadt Eisleben
Bedyddiwyd	11 Tachwedd 1483
Bu farw	18 Chwefror 1546  Lutherstadt Eisleben
Man preswyl	Lutherstadt Eisleben, Mansfeld, Magdeburg, Eisenach, Erfurt, Wittenberg
Dinasyddiaeth	yr Ymerodraeth Lân Rufeinig
Alma mater	Prifysgol Erfurt
Galwedigaeth	cyfieithydd, diwinydd, athro cadeiriol, cyfreithiwr, cyfieithydd y Beibl, emynydd, diwygiwr Protestannaidd, athronydd, gweinidog bugeiliol, llenor, pregethwr, cyfansoddwr, copïwr, offeiriad Catholig
Swydd	academydd
Cyflogwr	Prifysgol Wittenberg
Adnabyddus am	y Naw Deg a Phum Pwnc
Prif ddylanwad	Awstin o Hippo
Mudiad	y Dadeni Almaenig, y Diwygiad Protestannaidd, Protestaniaeth
Tad	Hans Luther
Mam	Margaretha Luther
Priod	Katharina von Bora
Plant	Elisabeth Luther, Paul Luther, Magdalena Luther, Margarete Kunheim, Martin Luther, Johannes Luther
llofnod

Offeiriad, diwinydd a diwygiwr eglwysig o'r Almaen oedd Martin Luther (10 Tachwedd 1483 – 18 Chwefror 1546). Ef fu'n gyfrifol am symbylu'r Diwygiad Protestanaidd.

Ganwyd Martin Luther yn Eisleben yn Sacsoni. Treuliodd 1505 fel mynach yn Erfurt, a gweithiodd fel doctor diwinyddiaeth yn Wittenburg yn 1512.

Ar 31 Hydref 1517 hoeliodd Martin Luther ddarn o bapur ar ddrws eglwys gadeiriol Wittenberg a oedd yn rhestru 95 o ddadleuon yn erbyn yr Eglwys Babyddol. Gwrthwynebai'n gryf yr honiad y gellid prynu achubiaeth o gosb Duw gydag arian. Roedd Luther yn dysgu nad oedd iachawdwriaeth i'w gael drwy weithredoedd da ond i'w gael yn unig drwy ras Duw a ffydd yn Iesu Grist fel Iachawdwr. Roedd ei ddiwinyddiaeth yn herio awdurdod y Pab wrth ddysgu mai'r Beibl yw unig ffynhonnell datguddiad dwyfol.

Cyfieithodd Martin Luther y Beibl (y Testament Newydd ym 1521 a’r Hen Destament ym 1534) i Neuhochdeutsch (Uchel Almaeneg Gyfoes) ysgrifenedig, iaith a oedd bryd hynny yn dal i ddatblygu. Bu'n ysbrydoliaeth i ddatblygiad Prostaniaeth ar draws Ewrop, gan gynnwys yn Ffrainc lle adnabwyd hwy fel yr Hiwgenotiaid.

Dychwelodd i Eisleben a bu farw yno. Claddwyd ym mynwent Eglwys y Gastell yn Wittenburg.

• 
  Cerflun o Luther yn Brandenburg, Yr Almaen