Back Kwartêre Ystydperk Afrikaans غمر جليدي الرباعي Arabic Dördüncü dövr buzlaşmaları Azerbaijani Glaciació del Quaternari Catalan Quaternary glaciation English Glaciación cuaternaria Spanish یخبندان کواترنری Persian Jääkausiaika Finnish Glaciations quaternaires French Kwartêre Iistiid Frisian
| Enghraifft o'r canlynol | Oes yr Iâ  |
|---|---|
| Yn cynnwys | Illinoian |
Cyfres o tua hanner cant o gyfnodau rhewlifol am yn ail â chyfnodau rhyngrewlifol yw rhewlifiant Cwaternaidd (hefyd rhewlifiant Pleistosen), neu ar lafar yr Oes Iâ Fawr. Seiliwyd dechrau'r cyfnod Cwaternaidd ar ddechrau'r rhewlifiant hwn: 2.58 miliwn o flynyddoedd CP ac mae'n parhau hyd heddiw. Bathwyd y term gan Schimper yn 1839.[1] Yn ystod y cyfnod hwn, cynyddodd y llenni iâ yn enwedig oddeutu Antarctica a'r Ynys Las, a chafwyd llenni iâ'n tonni mewn mannau eraill hefyd e.e. llenni iâ Laurentide. Prif effaith yr oes iâ oedd erydiad a gwaddodi deunydd dros ran helaeth o'r cyfandiroedd, addasu systemau afonydd, ffurfio llawer o lynnoedd newydd, newid isostatig yng nghramen y Ddaear, gwyntoedd annormal yn ogystal â chodi lefel y môr. Mae'r Rhewlifiant cwaternaidd hefyd yn effeithio'r moroedd, llifogydd a chymunedau biolegol. Mae'r llenni iâ'n codi'r albedo a thrwy hyn yn effeithio ar dymheredd yr amgylchedd.
- ↑ Gradstein, Felix; et al. (2004). A Geologic Time Scale 2004. New York: Cambridge University Press. tt. 412. ISBN 978-0-521-78673-7.