Rhondda Cynon Taf

Rhondda Cynon Taf

Clocwedd o'r brig: Mynydd Maerdy ger Maerdy, glan afon ger Aberpennar, ac Eglwys y Santes Gatrin ym Mhontypridd
Math	prif ardal
Enwyd ar ôl	Afon Rhondda, Afon Cynon, Afon Taf
Prifddinas	Cwm Clydach
Poblogaeth	240,131
Sefydlwyd	1 Ebrill 1996
Gefeilldref/i	Nürtingen, Wolfenbüttel
Daearyddiaeth
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	424.1503 km²
Yn ffinio gyda	Dinas a Sir Caerdydd, Bro Morgannwg, Pen-y-bont ar Ogwr, Caerffili, Merthyr Tudful, Powys, Castell-nedd Port Talbot
Cyfesurynnau	51.65°N 3.44°W
Cod SYG	W06000016
GB-RCT
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Bwrdeistref sirol yn ne Cymru yw Rhondda Cynon Taf. Daeth i fodolaeth gydag adrefnu llywodraeth leol yng Nghymru yn 1996. Mae'n ffinio â Merthyr Tudful a Chaerffili yn y dwyrain, Caerdydd a Bro Morgannwg yn y de, Pen-y-bont ar Ogwr a Chastell-nedd Port Talbot yn y gorllewin, a Phowys yn y gogledd. Y prif drefi yw Aberdâr, Aberpennar a Phontypridd.

Mae canlyniadau cyfrifiad 2011 yn dangos bod 19.1% o’i 234,410 o drigolion yn hunan-nodi bod ganddynt rywfaint o allu yn y defnydd o’r Gymraeg.^[1] Mae'r fwrdeistref sirol yn ffinio â Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful a Bwrdeistref Sirol Caerffili i'r dwyrain, Caerdydd a Bro Morgannwg i'r de, Bwrdeistref Sirol Pen- y-bont ar Ogwr a Chastell-nedd Port Talbot i'r gorllewin a Phowys i'r gogledd. Ei phrif drefi yw Aberdâr, Llantrisant, Tonysguboriau, Phontypridd, a cheir trefi eraill gan gynnwys - Maerdy, Glynrhedynog, Hirwaun, Llanharan, Aberpennar, Porth, Tonypandy, Tonyrefail a Threorci.

Y dref unigol fwyaf poblog yn Rhondda Cynon Taf yw Aberdâr gyda phoblogaeth o 39,550 (2011), ac yna Pontypridd gyda 32,694 (2011). Yr ardal drefol fwyaf fel y’i diffinnir gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol yw ardal Tonypandy, gyda phoblogaeth o 62,545 (2011), sy’n cynnwys llawer o Gwm Rhondda.^[2]

Cynhaliwyd yr Eisteddfod Genedlaethol yn Rhondda Cynon Taf yn 2024, wedi iddi gael ei gohirio ddwywaith o 2022 oherwydd y Gofid Mawr.^[3]

1. ↑ "Population Density, 2011". Office for National Statistics. neighbourhood.statistics.gov.uk. Cyrchwyd 3 Ionawr 2014.
2. ↑ "Tonypandy built-up area". NOMIS. Office for National Statistics. Cyrchwyd 22 Hydref 2022.
3. ↑ "Covid: Wales' National Eisteddfod postponed until 2022". 26 Ionawr 2021 – drwy www.bbc.co.uk.