| Cyngor Sir Aberteifi | |
| Motto: GOLUD GWLAD RHYDDID | |
.svg) | |
| Daearyddiaeth | |
| Statws | Cyngor Sir |
| Hanes | |
| Tarddiad | Ddeddf Llywodraeth Leol 1888 |
| Crëwyd | 1889 |
| Diddymwyd | 1974 |
| Ailwampio | Cyngor Sir Dyfed |
| |
| Israniadau | |
|---|---|
| Math | Dosbarth Trefol, Dosbarth Gwledig, Bwrdeistref Ddinesig |
| Unedau | Dosbarth Wledig Aberaeron, Dosbarth Trefol Aberaeron, Bwrdeistref Ddinesig Aberystwyth, Dosbarth Wledig Aberystwyth, Bwrdeistref Ddinesig Aberteifi, Bwrdeistref Ddinesig Llanbedr Pont Steffan,
Dosbarth Drefol Ceinewydd, Dosbarth Wledig Glannau Teifi, Dosbarth Wledig Tregaron |
Cyngor Sir Aberteifi oedd awdurdod llywodraeth leol sir Aberteifi, Cymru, sefydlwyd ym 1889 o dan Ddeddf Llywodraeth Leol 1888. Fe'i disodlwyd gan Gyngor Sir Dyfed.
Cynhaliwyd yr etholiad cyntaf ym 1889 a daliodd y Blaid Ryddfrydol fwyafrif helaeth o'r seddi hyd at y Rhyfel Byd Cyntaf, gan adlewyrchu ei goruchafiaeth dros wleidyddiaeth y sir.[1]
Roedd cyfarfod cyntaf y cyngor yn drobwynt nodedig, wrth i Morgan Evans o Oakford gynnig y dylid, er tegwch i fusnes cynghorwyr Cymru, gael ei drafod yn Gymraeg yn ogystal ag yn Saesneg. Aeth ymlaen i gynnig y crefftwyr o Aberystwyth Peter Jones, a etholwyd i gynrychioli Trefeurig wledig yn gadeirydd. Eiliwyd y cynnig hwn gan Iarll Lisburne.[2]
Erbyn blynyddoedd cynnar yr ugeinfed ganrif roedd llawer o'r brwdfrydedd cynharach wedi mynd yn wasgaredig a dim ond ychydig o gyfarfodydd y flwyddyn a fynychai llawer o'r aelodau.[3]
Yn y blynyddoedd cynnar cynhaliodd y cyngor sir eu cyfarfodydd yn Neuadd y Dref Llanbedr Pont Steffan.[4] Sefydlodd y cyngor sir swyddfeydd i swyddogion y sir a'u hadrannau yn hen neuadd y dref yn Aberaeron yn 1910 ac nid tan 1950 y sefydlodd y cyngor ganolfan barhaol yn Swyddfa'r Sir yn Aberystwyth.[5] Arhosodd rhai adrannau, gan gynnwys adrannau'r syrfëwr sirol a'r pensaer sirol, yn Aberaeron.[6]
Diddymwyd yr awdurdod yn dilyn ad-drefnu llywodraeth leol ym 1974 pan ddaeth yr ardal dan weinyddiaeth Cyngor Sir Dyfed a Cyngor Dosbarth Ceredigion.
- ↑ "Cardiganshire County Council". Cambrian News. 25 January 1889. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-05-11. Cyrchwyd 4 December 2013.
- ↑ "Cardiganshire County Council". Cambrian News. 8 February 1889. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-11-01. Cyrchwyd 31 October 2014.
- ↑ "Cardiganshire County Council". Cambrian News. 25 May 1906. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2014-11-04. Cyrchwyd 4 November 2014.
- ↑ "Kelly's Directory of South Wales". 1895. Cyrchwyd 5 October 2021.
- ↑ "Swyddfa'r Sir (23274)". Coflein. RCAHMW. Cyrchwyd 1 July 2014.
- ↑ "Cardiganshire". The Civil Engineer. 1957. t. 172. Cyrchwyd 20 May 2022.
For the County Education Committee, the conversion of offices to water carriage system at Brongest C.P. School. The County Architect, County Hall, Aberaeron.