Y Bytholwerni

Everglades

Math	natural region, flooded grasslands and savannas, WWF ecoregion
Daearyddiaeth
Sir	Florida
Gwlad	UDA
Cyfesurynnau	26°N 80.7°W
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Mae'r Bytholwerni^[1][2] (Saesneg: the Everglades) yn rhanbarth naturiol o wlyptiroedd trofannol yn rhan ddeheuol talaith Florida yn yr Unol Daleithiau, sy'n cynnwys hanner deheuol basn draenio mawr o fewn y parth Neotropic. Nid yw'r ecosystem y mae'n ei ffurfio i'w chael yn unman arall ar y ddaear ar hyn o bryd.^[3]

Mae'r Bytholwerni yn wlyptir isdrofannol sydd wedi'i leoli yn ne Fflorida, o bwysigrwydd ecolegol mawr. Cynigiodd mewnfudwyr i'r rhanbarth a oedd am ddatblygu planhigfeydd ddraenio'r Bytholwerni yn gyntaf ym 1848, ond ni geisiwyd unrhyw waith o'r fath tan 1882. Adeiladwyd y camlesi yn ystod hanner cyntaf yr 20g gan ysgogi economi De Florida, a achosodd y datblygiad o'r tir. Ym 1947, ffurfiodd y Gyngres Brosiect Rheoli Llifogydd De a Chanol Florida, a adeiladodd 1,400 milltir (2,300 km) o gamlesi, llifgloddiau a dyfeisiau rheoli dŵr. Tyfodd ardal fetropolitan Miami yn sylweddol ar yr adeg hon, a dargyfeiriwyd dŵr o'r Bytholwerni i'r dinasoedd. Troswyd rhannau o'r Bytholwerni yn dir amaeth, a'r prif gnwd oedd cansen siwgr. Mae tua 50 y cant o'r Bytholwerni gwreiddiol wedi'u datblygu fel ardaloedd amaethyddol neu drefol.^[4]

Mae'n gynefin i rywogaethau brodorol amrywiol ac ar hyn o bryd mae'n cael ei warchod gan Barc Cenedlaethol y Bytholwerni.

1. ↑ Gareth Jones (gol.), Yr Atlas Cymraeg Newydd (Collins-Longman, 1999), t. 65.
2. ↑ Geiriadur yr Academi, "Everglades (the)".
3. ↑ Frazier, Ian (July–August 2019). "Snake Landia". Smithsonian. p. 70.
4. ↑ U.S. Geological Survey (1999). "Florida Everglades". Circular 1182. U.S. Geological Survey. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 26 Mehefin 2008. Cyrchwyd 20 Mehefin 2022.