Farski | |
---|---|
Zıwano tabii | |
Melumat | |
Dewlete û mıntıqeyi | İran, Behreyn, Kuweyt, Efğanıstan, Pakıstan, Tacikıstan, Ozbekıstan, Rusya, Yewina Emiranê Erebi û Iraq |
Amarê qıseykerdoğan | 45 000 000 |
Ware | İran |
Kodê zıwani | |
ISO 639-1 | Fa |
ISO 639-2 | Per |
ISO 639-3 | Fas |
Glottolog | Fars1254 |
Ethnologue | Fas |
Xısusiyetê zıwani | |
Topolociye | Kes-Obce-Fiil |
Modo gramatik | Indikativ, subjonktiv, kipê emıri û kipê waştışi |
Alfabe | Alfabey Farski û Arabic script |
Keye |
Zıwanê İrani
|
Farski (be Farski: فارسی Farsi ya zi Farski: زبان فارسی Zebân-i Fârsi) yew zıwanê Hind-Ewropao u aidê keyeyê zıwananê İrankiyano, ê İrankiyê verocê rocawaniyo. Texminen 110 milyon merdım Farski qısey keno. Dewletanê zey İran, Efğanıstan u Tacikıstani de Farski zıwano resmiyo. Farski İran, Efğanıstan, Tacikıstan, Uzbekıstan u Korfezê Farsi sero qısey beno. Zıwanê şarê Persanê antik ra veciyao miyan.[1]
Farski u fekê cı dewletanê İran, Efğanıstan u Tacikıstani de statuyê zıwanê resmi derê. Goreyê CIA World Factbooki Farski ma u piyê nezdiyê sey (100) milyon merdımiyo İran, Efğanıstan, Tacikıstan u Uzbekıstan de. Hindıstan u Pakıstan de zi qısey beno, amarê qalkerdoğanê cı zafo. Serra 1006ıne de waziyayo ke Farski UNESCO ra "Zıwanê Ma u Piyiyo İnternasyonal" bıweçiniyo.
Farski be çend sey serran ra Asya Miyanêne, verocê Asya u Rocvetışê Miyani zıwanê kulturi u zıwano presticın biyo. Hıni zi Farski zıwanê embıryani gırewtê bınê tesirê xo, Asya Miyanêne, Kofkas u Anadoliye de, bılxasa zıwanê Tırki. Tesirê Farski zıwananê Mezopotamya u Erebki sero zi esto.[2]
Kışta bine ra Farski alemê İslami de zıwano dıyın şınasiyao, klasikanê İslami bilxasa tesawuf Farski de nuşiyayo. Hetê şıir u melodi ra gırano. Şeno bıçarniyo a edebiyati.[3]
Kolonizasyonê İngılızan ra ver Hindıstan u dormey (çorşmey) cı de zey zıwanê dıyıni yew eraziyo hira de gırweniyao. Verocê Asya de zıwanê kultur u edebiyati biyo. Demê İmperatoriya Moğolan de zi zıwano resmi vêniyayo. Coka ewro zi zıwananê ena mıntıqa Hindıstani, Keşmirki, Pencabki, Sındki, Guceratki, Bengalki u Telugki de tesirê Farski aseno u edebiyatê İrani siniyeno. Bılxasa Urduki Farski, Erebki, Tırki u zıwananê verocê Asya ra vıraziyao. İmperatoriya Moğolan de mıntıqanê Mısılmanan de zaf gırweynao.