Alger Hiss | |
---|---|
Persona informo | |
Naskiĝo | 11-an de novembro 1904 en Baltimore |
Morto | 15-an de novembro 1996 (92-jaraĝa) en Nov-Jorko |
Lingvoj | angla |
Ŝtataneco | Usono |
Alma mater | Johns Hopkins Universitato jura altlernejo Harvard |
Familio | |
Frat(in)o | Donald Hiss (en) |
Infano | Tony Hiss (en) |
Okupo | |
Okupo | juristo diplomato advokato politikisto |
Alger HISS (11a de Novembro 1904 – 15a de Novembro 1996) estis usona publika funkciulo akuzita en 1948 je spionado por Sovetunio en la 1930-aj jaroj. Limigaj statutoj estis eksvalidigitaj pri spionado, sed li estis akuzita je falsa ĵuro en konekto kun tiu akuzo en 1950. Antaŭ la juĝo, Hiss estis envolvita en la establado de Unuiĝintaj Nacioj, kiel funkciulo de la Departemento de Ŝtato kaj kiel funkciulo de la Unuiĝintaj Nacioj. En posta vivo li laboris kiel preleganto kaj verkisto.
La 3an de Aŭgusto, 1948, Whittaker Chambers, iama membro de la Usona Komunisma Partio, atestis antaŭ la Komitato pri Kontraŭusona Aktiveco (HUAC) ke Hiss estis sekrete estinta komunisto estante en federacia servo. Hiss absolute malakceptis la akuzon kaj komencis proceson pri kalumnio kontraŭ Chambers. Dum la malkovra procedo antaŭ la juĝo pri kalumnio, Chambers produktis novan pruvaron indikantan, ke li kaj Hiss estis partopreninta en spionado. Federacia granda tribunalo akuzis Hiss pri du kazoj de falsa ĵuro. Post misjuĝo, Hiss estis juĝita duan fojon, kaj en Januaro 1950, li estis deklarita kulpulo kaj ricevis du kvinjarajn kondamnojn, el kiuj li finfine servis tri jarojn kaj duonon.
Diskutoj pri la kazo kaj la valideco de la kondamno rezultis en pli larĝaj debatoj pri la Malvarma Milito, Makartiismo, kaj la etendo de la soveta spionado en Usono.[1] Ekde la kondamno al Hiss, asertoj fare de la koncernaj partioj kaj ĵus aperinta pruvaro aldoniĝis al la disputo. Anthony Summers argumentis en 2000 ke ĉar multaj gravaj arkivoj estis ankoraŭ nedisponeblaj, la polemiko Hiss plue estu debatita.[2] En 1995 la dokumentoj Venona Papers havigis plian subtenon por la teorio, ke li estas soveta spiono, sed tio estis ankoraŭ malakceptita de multaj fontoj.[3] En la 1990-aj jaroj, du iamaj veteranaj sovetaj militoficiroj responsaj pri la sovetuniaj militspionaj arkivoj asertis, post traserĉado de tiuj arkivoj, ke "la rusia spionservo ne havas dokumentojn provanta, ke Alger Hiss kunlaboris kun nia servio ie aŭ iam," kaj ke Hiss "neniam havis rilaton kun la soveta spionado."[4][5][6] Hiss insistis en sia nekulpeblo ĝis sia morto.