Back Argitektuur Afrikaans Architektur ALS ሥነ ሕንጻ Amharic Arquitectura AN عمارة Arabic هندسة معمارية ARY عماره ARZ স্থাপত্য Assamese Arquiteutura AST Vegeduropa AVK
Arkitekturo[1] aŭ arĥitekturo estas arto pri konstruado de diversaj strukturoj. Nome estas kaj arto kaj teĥniko por projekti, desegni, konstrui kaj modifi la homan habitaton, inkluzive ĉiajn konstruaĵojn, arĥitekturajn kaj urbajn strukturojn kaj spacojn. La termino «arĥitekturo» devenas el la greka αρχ- (arĥ- radiko de la vorto ‘estro’ aŭ ‘aŭtoritato’), kaj τέκτων (tekton ‘ĉarpentisto’). Tiele, por la antikvaj grekoj, la arĥitekto estis la estro aŭ direktoro de la konstruado, kaj arĥitekturo estis la teĥniko aŭ arto de tiu, kiu faris la projekton kaj estris la konstruadon de konstruaĵoj kaj strukturoj, ĉar la vorto τεχνή (teĥné) signifas kreadon, inventon aŭ arton, de kio devenas la vortoj "teĥniko" kaj "tektoniko".
Ĝi estas kaj arto kaj konstruada industrio. Arkitekturo havas du flankojn:
- praktikan (funkcian kaj teknikan) - konstruado de oportunaj kaj ekonomiaj konstruaĵoj por homa vivo kaj agado
- ideo-estetikan – aldono al konstruaĵo formon, kiu esprimas ĝian ideon kaj enhavon.
Estas tre diversaj difinoj kaj konceptoj pri arkitekturo. Fakte plej parto de arkitektoj, artokritikistoj kaj fakuloj asertis siatempe siajn proprajn opiniojn kaj difinojn prie. Arkitekturo estas aparta fako en lernado kaj instruado en universitato. El arta vidpunkto ĝi rilatas ĉefe al historio de arto. El teknika vidpunkto ĝi rilatas ĉefe al inĝenierado, kiu plej ofte zorgas pri vojoj (diverstipaj ŝoseoj), pontoj kaj kanaloj.
"Arkitekturo" povas esti uzata por:
- Ĝenerala termino por priskribi kaj aludi al konstruaĵo kaj aliaj fizikaj strukturoj.[2]
- La arto kaj scienco desegni konstruaĵojn kaj (kelkajn) nekonstruaĵajn strukturojn.[2]
- La stilo desegni kaj metodo de konstruado de konstruaĵoj kaj de aliaj fizikaj strukturoj.[2]
- Kono de arto, scienco, teknologio kaj homeco.[2]
- La praktiko de arkitekto, kie arkitekturo aludas al propono aŭ plenumo de profesiaj servoj en konekto kun la desegno kaj kun la konstruo de konstruaĵoj, aŭ la konstruo de medioj.[3]
- La desegna aktiveco de la arkitekto,[2] el makro-nivelo (urbofasonado, pejzaĝarkitekturo) al mikro-nivelo (konstrudetaloj, ornamado kaj meblaro).
Arkitekturo kreiĝis en frua etapo de socia evoluo por pure praktikaj bezonoj de la homo. Por prahomo, loĝejo estis nur la rimedo defendi sin kontraŭ naturfenomenoj, sed, en sekvaj epokoj de civilizo, ĝi jam fariĝis ĝermo de la arto. La evoluo de arkitekturo dependas de la nivelo de produktofortoj, de la progreso de scienco kaj tekniko. Arkitekturo starigas certajn problemojn kaj mem stimulas la progreson de scienco kaj tekniko – konstrua mekaniko, sansistema tekniko, akustiko, termotekniko, produktado de konstrumaterialoj, k.c.
Necesas rimarki, ke ofte arkitekturo estas uzata en plivasta senco, ol nure konstruada. Ekzemple en informa teknologio ekzistas komputila arkitekturo, procesora arkitekturo, arkitekturo de programado k.a.
- ↑ Laŭ Francisko Azorín arkitekturo estas Belarto de la konstruado. En Francisko Azorín, arkitekto, Universala Terminologio de la Arkitekturo (arkeologio, arto, konstruo k. metio), Presejo Chulilla y Ángel, Madrido, 1932, paĝo 21.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Shorter Oxford English Dictionary (1993), Oxford, ISBN 0 19 860575 7
- ↑ Gov.ns.ca. Gov.ns.ca. Arkivita el la originalo je 21a de Julio 2011. Alirita 2a de Julio 2011 . Arkivigite je 2011-07-21 per la retarkivo Wayback Machine Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2011-07-21. Alirita 2016-09-02 .