Bruto (agrikulturo)

Bruto estas kvarpieda hejma paŝtobesto (bovo, ĉevalo, porko, ŝafo, kapro, lamo ktp).

La homoj komencis malsovaĝigi bestojn, kiam ili transiris de ĉasado al terkultivado kiel ĉefa nutro-fonto kaj tial havis fiksajn loĝlokojn. Dum la tempo, la konduto, vivcirklo, kaj korpa funkcio de brutoj ŝanĝiĝis. Multaj modernaj brutoj ne estas adaptitaj al travivado en sovaĝa medio.

Kaproj kaj ŝafoj estis malsovaĝigitaj ĉirkaŭ 8000 a.K. en Azio, porkoj ĉirkaŭ 7000 a.K. en Mezoriento kaj Ĉinio,^[1], kokoj eble ĉirkaŭ la sama tempo,^[2] kaj ĉevaloj ĉirkaŭ 4000 a.K.

La praktiko de brutobredado jam grandaparte transformiĝis en intensivan bredadon, ofte priskribatan kiel "fabrikfarmadon"; en Usono pli ol 99% el la brutoj nun estas tenataj tiel.^[3] Intensa bredado pliigas la komercan produktadon, sed estigas malbonajn efikojn al besta farto, la medio, kaj publika sano.^[4] Brutoj, kaj precipe bovoj kaj ŝafoj, havas aparte grandan influon al agrikultura ellasado de forcejaj gasoj. Pro tiuj maldezirindaj efikoj, kaj ankaŭ pro efikeco, unu prognozo argumentas ke granda malpliiĝo de almenaŭ iuj brutoj (ekz. bovoj) en iuj landoj okazos antaŭ 2030,^[5][6] kaj la libro The End of Animal Farming argumentas ke ĉia bredado ĉesos antaŭ 2100.^[7]

1. ↑ http://www.ansi.okstate.edu/breeds/swine/
2. ↑ History of chickens – India and China (2017-06-12).
3. ↑ NASS - Census of Agriculture - Publications - 2012. USDA. Arkivita el la originalo je 2017-11-22. Alirita 2017-11-29. Arkivita kopio. Arkivita el la originalo je 2017-11-22. Alirita 2021-07-07.
4. ↑ (2015-11-01) “What's Wrong With Factory Farming?”, Public Health Ethics (en) 8 (3), p. 246–254. doi:10.1093/phe/phu001. 
5. ↑ Rethink X: food and agriculture
6. ↑ Rethinking agriculture report
7. ↑ Reese, Jacy. (6-an novembro 2018) The End of Animal Farming: How Scientists, Entrepreneurs, and Activists are Building an Animal-Free Food System. Boston: Beacon Press. ISBN 9780807039878.