Buterata acido

Butanata acido
Alternativa(j) Nomo(j)
butanata acido butirata acido butera acido butira acido propano-karboksilata acido
Kemia formulo	C4H8O2
PubChem-kodo	264
ChemSpider kodo	259
CAS-numero-kodo	107-92-6
Karakterizaĵoj
Aspekto	Senkolora likvaĵo
Viskozeco	1.814 cP (15 °C) 0.1426 cP (25 °C)
Acideco (pKa)	4.82
Molmaso	88.11 g•mol−1
Smiles	CCCC(=O)O O=C(O)CCC
Denseco	0.9528 g/cm3 (25 °C) 1.135 g/cm3 (−43 °C)
Fandopunkto	−5.1 °C (22.4 ℉; 268 K)
Bolpunkto	163.75 °C (326.75 ℉; 436.9 K)
Akva solvebleco	Tre solvebla
Ekflama temperaturo	71 °C ĝis 72 °C (160 ĝis 162 ℉; 344 ĝis 345 K)
Memsparka temperaturo	440 °C (824 ℉; 713 K)
Mortiga dozo (LD50)	2000 mg•kg−1 (buŝe, muso)
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R20/21/22 R34 R36/37/38
Sekureco	S26 S36 S45
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xi Irita C Koroda T Toksa
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝo
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H226, H314, H402
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P210, P233, P235, P240, P241, P242, P243, P260, P264, P273, P280, P301, P303, P304, P305+351+338, P310, P330, P331, P340, P353, P361, P363, P370, P378, P403, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Buterata acido^[2], ankaŭ konata kiel butanata acido^[3], aŭ butera acido mallonge BTA, estas Karboksilata acido kun struktura formulo CH₃CH₂CH₂-COOH. Saloj kaj esteroj el la buterata acido konatas kiel buteratoj aŭ butanatoj. La buterata acido troviĝas en lakto, ĉefe lakto de kaprino, ŝafino kaj bizonino, butero, parmezana fromaĝo, kaj kiel anaeroba fermentado, inklude de kojlo kaj kiel korpodoro. Ĝi posedas malagrablan odoron kaj akran guston, kune kun dolĉeca restodoro, simile al etero. Ĝi estas detektebla de mamuloj kun bona kapableco pri odordetektado, kiel la katoj ekde 10 ppb^[4], dum normalaj homoj povas detekti kiam koncentriĝo estas supera al 10 ppm^[5].

Buterata acido ĉeestas, kaj estas la ĉefa distingodoro, de la homvomo. Ĝi estis unue observata (laŭ ties nepura formo) en 1814, de la franca kemiisto, Michel-Eugène Chevreul (1786-1889). En 1818, li sufiĉe pura estigis kaj identigis ĝin. La nomo de la buterata acido deriviĝas de butero (latine būtȳrum, antikve-greke βούτῡρον), la substanco en kiu la buterata acido unue estis trovita.

1. ↑ LabChem. Arkivita el la originalo je 2017-05-16. Alirita 2017-06-18.
2. ↑ Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto: buterata acido
3. ↑ Nova Plena Ilustrita Vortaro de Esperanto: butanata acido
4. ↑ ppb: ĉefliteroj de partoj en bilionoj.
5. ↑ ppm: partoj en milionoj.