Carl Friedrich Gauss

Carl Friedrich Gauß
Carl Friedrich Gauß
Persona informo
Carl Friedrich Gauß
Naskonomo	Johann Carl Friedrich Gauß
Naskiĝo	la  30-an de aprilo 1777 (nun 1777-04-30) en Braunschweig, Brunsvigo-Wolfenbüttel,  Sankta Romia Imperio (Germanio)
Morto	la 23-an de februaro 1855 en Göttingen,  Hanovro (Germanio)
Tombo	Albanifriedhof (en) 51° 31′ 55″ Nordo 9° 56′ 31″ Oriento / 51.531808 °N, 9.941837 °O / 51.531808; 9.941837 (mapo) vd
Nacieco	germano
Etno	Germanoj vd
Lingvoj	latina • germana • angla • franca vd
Loĝloko	Reĝlando Hanovro • Brunsvigo vd
Ŝtataneco	Rejna Federacio Reĝlando Hanovro vd
Alma mater	Universitato de Göttingen (1795–1798) Universitato de Helmstedt Brunsviga Universitato de Teknologio vd
Subskribo
Memorigilo
Familio
Patro	Gebhard Dietrich Gauss (en) vd
Patrino	Dorthea Benze (en) vd
Edz(in)o	Friederica Wilhelmine Waldeck (en) Johanna Osthoff (en) vd
Infanoj	Eugene Gauss (en)  ( Friederica Wilhelmine Waldeck (en) ) Wilhelmine Gauss (en)  ( Johanna Osthoff (en) ) Joseph Gauß (en)  ( Johanna Osthoff (en) ) Therese Gauss (en)  ( Friederica Wilhelmine Waldeck (en) ) vd
Profesio
Okupo	matematikisto fizikisto topografo universitata instruisto scienca verkisto terfizikisto astronomo statistikisto vd
Laborkampo	matematikisto, fizikisto, astronomo kaj geodeziisto
Doktoreca konsilisto	Johann Friedrich Pfaff vd
Verkado
Verkoj	metodo de Gaŭso-Seidel ❦ Gaŭsa leĝo ❦ Gaŭsa leĝo por magnetismo ❦ Gaŭsa leĝo de gravito ❦ gaŭso ❦ normala distribuo vd
Honorigoj Honorigoj (1853)  Maksimiliano-Ordeno (1838)  Medalo Copley (1809)  Premio Lalande  Pro la Merito pri la Sciencoj kaj Artoj  Membro de la Reĝa Societo de Londono  Fellow of the American Academy of Arts and Sciences (en) vd
Membrecoj Membrecoj Accademia delle Scienze di Torino (1833–) Reĝa Societo de Londono (1804–) Getingena Akademio de Sciencoj Rusia Akademio de Sciencoj Prusa Akademio de Sciencoj Reĝa Nederlanda Akademio de Artoj kaj Sciencoj Reĝa Sveda Akademio de Sciencoj Bavaria Akademio de la Scienco Hungara Scienca Akademio Akademio Nacia de Scienco de la Kvardeko Peterburga Akademio pri Sciencoj Usona Akademio de Artoj kaj Sciencoj vd
vd	Fonto: Vikidatumoj
v • d • r

Johano Karlo Frederiko GAŬSO, germane Johann Carl Friedrich Gauß, minuskle skribita Gauß, majuskle GAUß aŭ GAUSS^[1], en Latino: Carolus Fridericus Gauss, laŭ PIV Gaŭso (naskiĝis la 30-an de aprilo 1777 en Braunschweig, mortis la 23-an de februaro 1855 en Göttingen) estis germana matematikisto, kiu kontribuis al multaj fakoj kiaj fiziko, astronomio, nombroteorio, algebro, statistiko, analitiko, diferenciala geometrio, geodezio, terfiziko, mekaniko, elektrostatiko, matriciko kaj optiko.

Foje aludita kiel la Princeps mathematicorum^[2] (en Latino, "princo de la matematikistoj") kaj "pli granda matematikisto ekde la antikveco", Gauss havis esceptan influon en multaj kampoj de matematiko kaj scienco, kaj estas rangita kiel unu el plej influaj matematikistoj de la historio.^[3]

Ekinteresiĝinte pri matematikaj problemoj li forlasis la studon de klasikaj lingvoj kaj studis matematikon en Göttingen. En sia doktoriga disertacio li pruvis la faman fundamentan teoremon de la algebro dirantan, ke ĉiu algebra ekvacio (= ĉiu polinomo ne konstanta) havas solvon (en la kompleksaj nombroj).

En 1807 Gaŭso iĝis en Göttingen profesoro pri matematiko kaj, pro sia intereso kaj siaj sukcesoj pri astronomio, ankaŭ direktoro de la astronomia observejo. Li restis en tiuj pozicioj ĝis sia morto kaj faris multajn gravajn eltrovojn, sed ankaŭ okupiĝis praktike pri fiziko kaj tekniko. Interalie li kun Wilhelm Weber en 1833 konstruis la unuan elektromagnetan telegrafon (tri jarojn antaŭ Samuel Morse).

1. ↑ aŭ GAUẞ kun la litero ẞ, majuskla ß, kiu tamen en multaj litertipoj mankas kaj ofte estas malĝuste montrata komputile.
2. ↑ Zeidler, Eberhard. (2004) Oxford User's Guide to Mathematics. Oxford, UK: Oxford University Press, p. 1188. ISBN 0-19-850763-1.
3. ↑ Dunnington, G. Waldo. (Majo 1927). Wayback [1] The Sesquicentennial of the Birth of Gauss, dato 2008-02-26-02-06-29- Scientific Monthly XXIV: 402–414. Alirita la 29an de Junio 2005. Nune disponebla ĉe The Sesquicentennial of the Birth of Gauss. Alirita la 23an de Februaro 2014. Kompleta biografia artikolo.