Back Föderative Ungarische Sozialistische Räterepublik ALS الجمهورية المجرية السوفييتية Arabic República Soviética Húngara AST Macarıstan Sovet Respublikası Azerbaijani Венгерская Савецкая Рэспубліка Byelorussian Унгарска съветска република Bulgarian Republik Soviedel Hungaria Breton República Soviètica Hongaresa Catalan Republica Sovietica Húngara CBK-ZAM Maďarská republika rad Czech
| Hungara Respubliko de Konsilantaroj | |||||||||||||||||
| Origina nomo: | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Magyarországi Szocialista Szövetséges Tanácsköztársaság (hungare) | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
|
|
| ||||||||||||||||
| historia lando • suverena ŝtato • postrestaĵa ŝtato | |||||||||||||||||
Geografio
| |||||||||||||||||
| Ĉefurbo: | |||||||||||||||||
| Loĝantaro | |||||||||||||||||
| Ŝtat-strukturo | |||||||||||||||||
Estiĝo:
|
|||||||||||||||||
Pereo:
|
|||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
.svg){kind=small}
La Hungara Sovetrespubliko estis proletardiktaturo en Hungario – laŭ la rusa ekzemplo -, inter la 21-a de marto kaj la 1-a de aŭgusto 1919.
La bolŝevika sistemo rifuzis la proprajn posedadojn, la plurpartian parlamentan demokration kaj ĉiu agado de la registaro celis la proletan diktaturon kaj internaciismon. Oni malpermesis ĉiun partion kaj asocion, detruis la burĝajn liberecajn rajtojn kaj la gazetojn. Oni ŝtatposedigis la grandajn kaj mezgrandajn bienojn, uzinojn kun pli ol 20 laboristoj, la bankojn, la financajn institutojn, la komercadojn kaj la ludomojn. La parlamentaj elektoj – anoncita je mezo de marto fare de la Berinkey-registaro – okazis la 8-9-an de aprilo, inter manipulitaj cirkonstancoj kiel sovetelektojn. Tiu elekto kreis anstataŭ la parlamento la Tutlandan Asembleon de la Sovetoj. La registaro (Revolucia Direktiga Soveto) kreis la leĝojn per dekretoj. Ties prezidanto estis la socialdemokrata Sándor Garbai, gvidanta persono estis la komunista Béla Kun, eksterafera, militafera komisiito.
La Sovetrespubliko konstruis je tiu eksterpolitika ideo, ke la bolŝevika mondrevolucio disvastiĝas okcidenten kaj unuiĝas kun la hungara revolucio, sed la Antanto komencis detrui la komunistan diktaturon. Rumanaj kaj ĉeĥaj armeoj invadis la restan teritorion de Hungario, komenciĝis organizado de hungara Ruĝa Armeo kaj oni enkondukis la militekonomion. La armeon gvidis iama kolonelo Aurél Stromfeld kaj atingis provizorajn sukcesojn, ĉefe en norda Hungario, kontraŭ la ĉeĥoj.
Komence – je efiko de la belaj ideoj – parto de la juna hungara intelektularo aliĝis al la nova reĝimo. La arbitra konduto, la rekvizicioj, la provizadaj perturboj, la terorisma perforto de la Lenin-knaboj baldaŭ igis malamikoj plimulton de la socio.
Fine de julio kolapsis la rumana fronto ĉe la Tiso. La registaro abdikis la 1-an de aŭgusto, la regadon transprenis la registaro de Gyula Peidl, konsistanta el sindikataj gvidantoj.
La meza parto de la lando venis sub okupado de la rumana armeo, tiun okupon transprenis nur la 16-an de novembro la Nacia Armeo, gvidata de iama vicadmiralo Miklós Horthy.