Sunaismo

Sunaismo
skolo de Islamo
islamo
Komenco	7-a jarcento vd
Lingvoj	class="wikidata-content" | araba lingvo
Partoj malikismo, ŝafiismo, hanafismo, hanbalismo, aŝarijo, maturidismo, islama tradiciisma teologio, mu'tazila, sufiismo kaj murĝi'a vd
v • d • r

Sunaismo^[1] (arabe أهل السنة, Ahl as-Sunna) estas la plej granda religia grupo de islamo^[2]. La praktikantoj nomiĝas sunaistoj. Akceptiĝas, ke la nomo devenas de la vorto Sunao, kiu reprezentas la linion de penso de Mohamedo. Ŝajne la termino venas de la vorto «Sunnah», kiu signifas vojo/pado, kio rilatas al la ideo ke sunaismo estas la vojo inter ŝijaismo kaj ĥariĝismo^[3].

La sunaistoj (arabe أهل السنة والجماعة, Ahl as-Sunna ŭa-l-Ĝamāʿa) estas la majoritata grupo en la tutmonda islama komunumo, al kiu apartenas 87-90% el ĉiuj tutmondaj islamanoj. Ĝin karakterizas pli granda emfazo al la profeto, la sahaboj (precipe la raŝidunaj kalifoj) kaj la kutimoj kiuj deriviĝas el tio. Ĝia nomo devenas el la fakto ke, krom Korano, la sunaistoj estas sekvantoj de la Sunao, nome kolekto de diraĵoj kaj faroj atribuitaj al la profeto Mahomedo. Kvankam la sunaisma Islamo konsistas el diversaj teologiaj kaj juraj skoloj kiuj disvolviĝis tra diversaj historiaj medioj, lokoj kaj kulturoj, la sunaistoj de la tuta mondo kunhavas kelkajn komunajn kredojn: nome la akcepto de la legitimeco de la unuaj kvar sukcedantoj de la profeto Mahomedo (nome Abu Bakr, Umar ibn al-Ĥattab, Uthman ibn Affan kaj Ali ibn Abi Talib), kaj la kredon, ke aliaj islamaj branĉoj enkondukis plinovigojn (bidah), al la majoritata kredo. La diferencoj inter sunaismaj kaj ŝijaismaj islamanoj aperis el malkonsento pri kiu devas sukcedi Mahomedon kaj ekde tiam ili akiris pli grandan politikan signifon, same kiel teologiajn kaj jurskolajn implicojn.

Laŭ la tradicioj de Sunaismo, Mahomedo ne klare nomumis sukcedanton, kaj la islama komunumo agis laŭ sia Sunao elektante lian bopatron Abu Bakr kiel unuan kalifon. Opozicie, la ŝijaistoj defendas, ke Mahomedo ja anoncis sian bofilon kaj kuzon Ali ibn Abi Talib kiel sia sukcedonton, precipe dum la prediko de Gadir Ĥum. La politikaj tensioj inter sunaistoj kaj ŝijaistoj daŭris kun diversa intenseco laŭlonge de la islama historio kaj en pli ĵusaj epokoj eĉ pliakriĝis pro diversaj etnaj kaj naciaj konfliktoj (ekzemple inter Irano kaj Sauda Arabio aŭ interne de Irako) kaj la apero de vahabismo.

La sunasima islamo disvolviĝis el la luktoj en la frua islamo pri la estreco. La politikaj kaj religiaj sintenoj aperis pro la disputoj pri la difino de la "vera" kredaro, la libereco kaj la determinismo. La sunaistoj tendencas malakcepti troan raciismon aŭ intelektulismon en aferoj de kredaro, kaj centriĝas en la spirito kaj la intenco de la unuarangaj fontoj, uzante se necese neraciajn argumentojn por defendi sian intencitan ortodoksecon kaj refuti la konsideratan herezon.^[4][5]

En la araba lingvo, la sekvantoj de la Sunaisma Islamo estas nomataj arabe أهل السنة والجماعة, Ahl as-Sunna ŭa-l-Ĝamāʿa ("la popolo de la Sunao kaj la komunumo") aŭ pli simple Ahl as-Sunna ("la popolo de la Sunao"). Kvankam ofte la Sunaisma Islamo estas nomata "ortodoksa islamo," jam kelkaj fakuloj konsideras tiun tradukon tute maltaŭga.

La Korano, kun la haditoj (speciale tiuj kompilitaj en Kutub al-Sittah - la ses libroj) same kiel la jura interkonsento deviga, formas la bazon de la tuta tradicia jurisprudenco ene de la Sunaisma Islamo. La dekretoj de Ŝario estas derivataj el tiuj bazaj fontoj krom el la analogia rezonado, la konsiderado de la publika bonfarto kaj la jura diskrecio, uzante la principojn de jurisprudenco disvolvigitaj de la tradiciaj juraj skoloj. En aferoj pri kredaro, la sunaisma tradicio defendas la ses pilierojn de la Imamo (nome la fido), kaj enhavas la skolojn Aŝarijo kaj Maturidi de raciisma teologio, same kiel la tekstisman skolon konatan kiel tradiciisma teologio. La Sunaisma Islamo ne estas kohera linio de tradicio, sed plifirmigo de doktrinoj kaj sintenoj al kiuj oni alvenis laŭlonge de la tempo en tre diversaj diskutoj kaj verkoj.

1. ↑ Ŝijaistoj kaj sunaistoj unuiĝintaj per la naciismo. Le Monde Diplomatique en Esperanto (1a de majo 2004). Alirita 8a de marto 2016.
2. ↑ Mapping the Global Muslim Population. Alirita 10a de Decembro 2014. angle
3. ↑ Sunna. Merriam-Webster. Alirita 2010-12-17. “the body of Islamic custom and practice based on Muhammad's words and deeds”. angle
4. ↑ «Sunni Islam». Oxford Islamic Studies (en angla). The Oxford Dictionary of Islam. Konsultita la 10an de Junio 2021.
5. ↑ Esposito, John (2011). What everyone needs to know about Islam (dua eldono). Oxford University Press, USA. p. 49. ISBN 9780199794133. Konsultita la 10an de Junio 2021.