Arazo sokratikoa

Ikerketa historikoan, arazo sokratikoa Sokratesen irudi historiko eta filosofiko bat berreraikitzeko saiakerei dagokie, bere bizitzako iturrien izaera aldakorrean eta batzuetan kontraesanezkoan oinarrituta. Aztertzaileak iturri garaikideetan oinarritzen dira, hala nola Aristofanes edo Sokratesen jarraitzaile Platon eta Xenofonte, Sokratesi buruz zerbait jakiteko. Hala ere, iturri horiek beren bizitzari, hitzei eta sinesmenei buruzko xehetasun kontraesankorrak dituzte. Horrek zaildu egiten ditu Sokrates historikoaren sinesmen eta iritzi filosofikoak berreraikitzeko ahaleginak. Ikertzaileek ondorioztatu dute arazo hori, itxuraz, ezinezkoa dela argitzea, eta, beraz, agian orain soluziorik gabeko gisa sailkatu behar dela. Arazoa ebazteko proposaturiko lehen ideiak arazoz beterik daude^[1].

Sokrates izan zen Platonen dialogo gehienetako pertsonaia nagusia, eta pertsonaia historiko gisa balio berezia du. Jakina da Platonek, ondorengo dialogoetan, Sokratesen pertsonaia erabili zuela berezkoak zituen iritziei ahotsa emateko. Platonez gain, badira beste hiru iturri garrantzitsu Sokratesen azterketarako: Aristofanes, Aristoteles eta Xenofonte. Sokratesen beraren idazkirik gaurdaino iritsi ez denez, haren benetako iritziak lau iturri hauek esandakoan oinarrituta bereizi behar dira, batzuetan kontraesankorrak direla. Logoi Sokratikoi edo dialogo sokratikoak dira Sokrates historikoaren iturri nagusiak. Logoi Sokratikoi horiek, itxuraz, Sokratesek parte hartu zuen elkarrizketen laburpenak dira. Informazio gehiena Platonen eta Xenofoneren obretan dago^[2].

Era berean, beste iturri batzuetan ere agertzen da Sokrates: Eskines Esfetokoa, Antistenes, Euklides Megarakoa eta Fedon Eliskoa^[3]. Gainera, Sokratesi buruzko bi iruzkin satiriko daude^[4]. Bat Aristofanesen Hodeiak da, Sokratesi umorez eraso egiten diona. Bestea Timon Fliuskoa filosofo pirronikoaren Silloien bi zati dira^[5], filosofo dogmatikoak satira egiten dutenak.

1. ↑ Morrison, Donald R.. (2010-11-22). The Cambridge Companion to Socrates. (1. argitaraldia) Cambridge University Press  doi:10.1017/ccol9780521833424.001. ISBN 978-0-521-83342-4. (Noiz kontsultatua: 2023-12-30).
2. ↑ Hope May. (2000). On Socrates. Wadsworth/Thomson Learning ISBN 978-0-534-57604-2. (Noiz kontsultatua: 2023-12-30).
3. ↑ Kahn, Charles H.. (1998). Plato and the socratic dialogue: the philosophical use of a literary form. University press ISBN 978-0-521-64830-1. (Noiz kontsultatua: 2023-12-30).
4. ↑ (Grezieraz) Aristophanes. (1868). The Clouds. Rivingtons (Noiz kontsultatua: 2023-12-30).
5. ↑ (Ingelesez) Ahbel-Rappe, Sara; Kamtekar, Rachana. (2009-05-11). A Companion to Socrates. John Wiley & Sons ISBN 978-1-4051-9260-6. (Noiz kontsultatua: 2023-12-30).