Azido sulfuriko

Orrialde hau euskara ikasten ari den lankide batek egin du Euskaraz dakien lankide batek testua zuzendu eta erroreak egileari irakatsi ahal dizkio

Azido sulfuriko
Irudi gehiago
Formula kimikoa	H2SO4
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	hidrogeno, oxigeno eta sufre
Base konjokatua	hydrogen sulfate ion (en)
Mota	mineral acid (en) , diprotic acid (en) eta sulfur oxoacid (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,8302 g/cm³ (20 ℃, likido)
Biskositate dinamikoa	21 mPa s (25 ℃, 1 atm, likido)
Errefrakzio indiziea	1,397
Azidotasuna (pKa)	1,92 (25 ℃) −3
Momentu dipolarra	2,72 D
Fusio-puntua	10,31 ℃
Irakite-puntua	337 ℃ (1 atm)
Fusio-entalpia	2,72 D
Lurrun-presioa	0,001 mmHg (20 ℃)
Masa molekularra	97,967379544 Da
Arriskuak
NFPA 704	0 3 2
GHS arriskua	arriskua
Arrisku motak	H290 (en) , H314 (en)
Prekauzio motak	P280 (en) , P301+P330+P331 (en) , P303+P361+P353 (en) , P305+P351+P338 (en) , P308+P311 (en)
Denboran ponderatutako esposizio muga	1 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak)
IDLH	15 mg/m³
Eragin dezake	sulfuric acid poisoning (en) eta euri azido
Identifikatzaileak
InChlKey	QAOWNCQODCNURD-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	7664-93-9
ChemSpider	1086
PubChem	1118, 22066174 eta 5152822
Reaxys	2037554
Gmelin	26836
ChEBI	2122
ChEMBL	CHEMBL572964
NBE zenbakia	1830
RTECS zenbakia	WS5600000
ZVG	1160
DSSTox zenbakia	WS5600000
EC zenbakia	231-639-5
ECHA	100.028.763
CosIng	38408
RxNorm	10231
Human Metabolome Database	HMDB0001448
KNApSAcK	C00007530 eta C00050496
UNII	O40UQP6WCF
NDF-RT	N0000147101
KEGG	D05963 eta C00059

Azido sulfurikoa (izen egokiena IUPACen arabera) antzinatik ezagutzen da bitriolo-olio izenaz, eta sulfuro, oxigeno eta hidrogeno elementuez osatutako azido mineral bat da, H₂SO₄ formula duena. Likido kolorgea, usaingabea eta likatsua da, eta uretan disolbagarria.^[1]

Azido sulfuriko purua ez da modu naturalean sortzen, ur-lurrunarekin duen afinitate handia dela eta; higroskopikoa da eta erraz xurgatzen du aireko ur-lurruna. ^[1]Azido sulfuriko kontzentratua oso korrosiboa da beste material askorekin elkartzen denean, arroketatik metaletaraino propietate deshidratatzaile indartsuak dituen oxidatzailea baita. Fosforo pentoxidoa salbuespen nabarmena da, ez baita azido sulfurikoarekin deshidratatzen; aitzitik, azido sulfurikoa deshidratatzen da sufre trioxidoa sortu arte. Urari azido sulfurikoa gehitu ondoren, bero kantitate handia askatzen da. Beraz, azidoari ura eransteko, normalean saihestu egiten da alderantzizko prozedura, askatutako beroak disoluzioak irakin baitezake.^{[2] [3]}Horregatik, tantaka gehitzen zaio urari azido sulfurikoa. Gorputz-ehuna ukitzean, azido sulfurikoak erredura larriak eta termiko sekundarioak eragin ditzake deshidratazioaren ondorioz. Diluitutako azido sulfurikoa ez da hain arriskutsua, ahalmena galtzen duelako beste erreaktiboak oxidatzeko eta deshidratatzeko. Hala ere, kontu handiz manipulatzen da, duen azidotasunagatik.

Azido sulfurikoa produktu kimiko oso garrantzitsua da; herrialde baten indar industrialaren adierazle ona da azido sulfurikoa ekoizteko gaitasuna.^[4] Metodo asko ezagutzen dira hura ekoizteko: kontaktu-prozesua, azido sulfuriko hezearen prozesua eta berun-ganberaren prozesua, besteak beste^[5]. Azido sulfurikoa funtsezko substantzia da industria kimikoan ere. Ongarrien fabrikazioan erabiltzen da gehien, baina garrantzitsua da mineralen prozesamenduan, petrolioaren fintzean, hondakin-uren prozesamenduan eta sintesi kimikoan ere. ^[6]Azken aplikazio ugari ditu, berun azidozko baterietan elektrolito gisa, konposatu deshidratatzaile gisa, eta hainbat garbiketa-produktutan osagai gisa.^[7]

1. ↑ ^{a b} (Ingelesez) "Sulfuric acid safety data sheet". arkema-inc.com.
2. ↑ «Chemistry-sulfuric acid-uses» web.archive.org 2013-05-09 (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
3. ↑ (Ingelesez) BASF Chemical Company.
4. ↑ Chenier, Philip J.. (1986). Survey of industrial chemistry. New York : Wiley ISBN 978-0-471-01077-7. (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
5. ↑ (Ingelesez) Wiley-VCH, ed. (2003-03-11). Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. (1. argitaraldia) Wiley  doi:10.1002/14356007.a25_635. ISBN 978-3-527-30385-4. (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
6. ↑ (Ingelesez) «Sulfuric acid» essentialchemicalindustry.org (Noiz kontsultatua: 2024-11-07).
7. ↑ (Ingelesez) herchem.com.