Beherantz quark

Beherantz quark
Elkarreraginak	elkarreragin nuklear indartsu, elkarrekintza elektromagnetiko, elkarrekintza nuklear ahul eta grabitazio
Antipartikula	down antiquark (en)
Aurkitua
Masa inbariantea	4,7 MeV/c²
Karga elektrikoa	−0,33333333333333 e

Beherantz quarka (d quarka ere deitua ingelesezko down quark izenetik) quarken lehen belaunaldiko funtsezko partikula bat da. Funtsezko kargaren −⅓ko karga elektrikoa eta ½ko espina du, ondorioz fermioi bat delarik eta Pauliren bazterketa printzipioa betetzen duelarik. Gorantz quarkarekin eta elektroiekin batera ikus dezakegun eta eratuta gauden materia guztia osatzen dute, hiru partikula hauek oso egonkorrak baitira eta ez baitira gehiago desegiten edo erortzen.

Quark guztiek bezala behe quarkak kolore karga du eta elkarreragin nuklear indartsua sentitzen du gluoiak igorri eta xurgatuz. Behe quarkek karga gorri, berde edo urdina dute, eta behe antiquarkek karga antigorri, antiberde edo antiurdina. Elkarreragin hau sentitzean partikula hau ez da isolatuta ikusten, baizik eta beste quark bat edo birekin hadroiak eratuz. Eratzen diren hadroien masaren gehiena kolore eremuaren energiatik dator (Einsteinen ekuazio ospetsuak dioen bezala energia eta masa gauza bera dira) eta ez quarketatik beraietatik.

Gorantz eta beherantz quarken existentzia Murray Gell-Mannek eta George Zweigek 1964an iragarri zuten, quark eredua garatu zutenean, eta goi quarken lehen ebidentzia SLACean 1967an eginiko esperimentuetan lortu zen.