Datu (informatika)

Datua (datuak -pluralean edo masa-substantibo gisa) interpretazio-ekintza espezifikoen bidez esanahia ematen zaien sinbolo bateko edo gehiagoko edozein sekuentzia da. Datuek (edo datuek — datu-unitate bakarra —) informazio bihurtzeko interpretazioa eskatzen dute. Datuak informaziora itzultzeko, hainbat faktore ezagun hartu behar dira kontuan. Tartean sartzen diren faktoreak datuen eta nahi den informazioaren sortzaileak zehazten ditu. Metadatu terminoa erabiltzen da datuei buruzko datuak aipatzeko. Metadatuak inplizituak, zehaztuak edo emanak egon daitezke. Gertaera edo prozesu fisikoekin lotutako datuek ere denbora-osagai bat izango dute. Ia kasu guztietan, denbora-osagai hori inplizitua dago. Hori gertatzen da tenperatura-erregistratzaile baten moduko gailu batek tenperatura-sentsore baten datuak jasotzen dituenean. Tenperatura jasotzen denean, suposatzen da datuek "orain" denborazko erreferentziak dituztela. Orduan, gailuak data, ordua eta tenperatura batera erregistratzen ditu. Datu-erregistratzaileak tenperaturak jakinarazten dituenean, tenperatura bakoitzaren data eta ordua ere jakinarazi behar ditu (metadatuak).

Datu digitala eta bitarteko zenbaki bitarraren sistema erabiliz irudikatzen den datua da, irudikapen analogikoaz bestelakoa. Ordenagailuen sistema modernoetan, datu guztiak digitalak dira. Ordenagailu baten barruko datuak, kasu gehiagotan, mugimenduak datu paralelo gisa. Ordenagailu bat mugiarazten duen datuak, kasu gehiagotan, serie-datu hori mugitzen du. Ikusi Serial eta komunikazioa Komunikazio paraleloak. Gailu analogiko baten sourced datua, hala nola tenperatura-sentsore batena, muztioa "analogiko" batetik "bihurgailu digital" edo "ADC" (ikus Bihurketa analogiko-digitala) bidez pasatzea datu analogikoa datu digital bihurtzeko.

Ordenagailu batek zer eragiketatan jarduten duen adierazten duen kantitateak, karaktereak edo sinboloak magnetikoan, optikoan edo erregistro mekanikoko komunikabideetan biltegiratuta eta grabatuta daude, eta seinale elektriko digitalen forman transmitituta^[1].

Programa bat datu-multzo bat da ordenagailu baten edo beste makina baten eragiketa kontrolatzeko software-jarraibideen kode bat daukana^[2]. Datu digitala datu-base erlazionaletan biltegiratzen da askotan, hala nola SQLren datu-baseetan edo mahaietan, eta, oro har, balio-pare/gako abstraktu gisa irudika daiteke.

Datuak datu-egitura mota askotan antola daitezke, matrizeak, grafikoak eta objektuak barne. Datu-egiturek mota askotako datuak gorde ditzakete, baita zenbakiak, kateak eta beste datu-egitura batzuk ere. Datuak ordenagailuen barruan eta kanpoan pasatzen dira, gailu periferikoen bidez.

Ordezko erabilera batean, fitxategi bitarrak (gizakiek irakurtzeko modukoak ez direnak) batzuetan "datu" deitzen dira, gizakiek irakurtzeko moduko "testua" ez bezala^[3]. Datu digitalen guztizko kopurua 2007an 281 mila milioi gigabytekoa (= 281 exabyte) izan zela zenbatetsi zen^[4][5]. Datu digitalak hiru egoera hauetan datoz: atsedeneko datuak, igarotze-datuak eta erabiltzen diren datuak.

1. ↑ «data | Definition of data in English by Lexico Dictionaries» web.archive.org 2019-06-23 (Noiz kontsultatua: 2023-02-19).
2. ↑ «computer program Facts, information, pictures | Encyclopedia.com articles about computer program» web.archive.org (Noiz kontsultatua: 2023-02-19).
3. ↑ «file(1) - OpenBSD manual pages» web.archive.org 2018-02-05 (Noiz kontsultatua: 2023-02-19).
4. ↑ (Ingelesez) Paul, Ryan. (2008-03-12). «Study: amount of digital info > global storage capacity» Ars Technica (Noiz kontsultatua: 2023-02-19).
5. ↑ «About EMC: Leadership and Innovation: The Digital Universe» web.archive.org 2008-03-11 (Noiz kontsultatua: 2023-02-19).