Back Kragopwekking Afrikaans توليد الكهرباء Arabic Xeneración d'enerxía llétrico AST Производство на електрическа енергия Bulgarian বিদ্যুৎ শক্তি উৎপাদন Bengali/Bangla Generació d'energia elèctrica Catalan Elproduktion Danish Stromerzeugung German Electricity generation English Elektrogenerado Esperanto
Energia elektrikoa sortzerakoan, energi motaren bat (kimikoa, zinetikoa, termikoa, argizkoa, nuklearra, eguzkiarena, besteak beste) energia elektriko bihurtzean datza. Industria-sorkuntza zentral elektrikoak deritzo instalazioengana joaten da lehen aipatutako eraldaketetakoren bat gauzatzen dute. Horiek dira hornidura elektrikoaren sistemako lehen pitoia, sorgailu elektriko bat; funtzionamenduaren printzipioari dagokionez, nahiz eta elkarren artean desberdinak ez izan, funtzionamendu-printzipioari dagokionez eragiten diren moduaren arabera aldatzen dira.
Korronte alternoa eta alternadoreetan eta korronte hori alternadoreetan nola sortu daitezken modua aurkitu zenetik, energia elektrikoa munduko leku guztietara eramateko jarduera teknologiko izugarria egin da. Ondorioz, zentral elektriko handi eta zabalekin; garraio-sare sofistikatuak eta banaketa-sistemak eraiki dira, baina aprobetxamendua oso desberdina izan da eta planeta osoan askoz gehiago ere. Horrela, herrialde industrializatuak edo lehen mundukoak energi elektrikoaren kontsumitzaile handiak dira, eta garapen bidean dauden herrialdeek,berriz, ez dute ia abantailrik.
Hiri, eskualde edo herrialde bateko energia elektrikoaren eskaria aldatu egiten da egunean zehar. Aldaketa hori faktore askoren araberakoa da, besteak beste: inguruan dauden industria-motak eta ekoizpenean egiten dituzten txandak, hotz- edo bero-muturreko klimatologia, gehien erabiltzen diren etxetresna elektriko motak, etxeetan instalatu duen ur-berogailu mota, urtaroa eta eskaria kontuan hartzen den eguneko ordua. Energia elektrikoaren sorkuntzak eskari-kurbari jarraitu behar dio, eta, eskatutako potentzia handitu ahala, hornitutako potentzia handitu egin behar da. Horretarako, unitate gehigarriak sortu behar dira zentral berean edo aldi horietarako gordetako zentraletan. Oro har, sorkuntza-sistemak erabiltzen diren zikloaren denboraldiaren arabera bereizten dira: nuklearra eta eolikoa, haranekoa erregai fosilen termoelektrikoa eta gailurrekoa nagusiki hidroelektrikoa (erregai fosilak eta hidroelektrikoa ere erabil daitezke oinarri gisa, beharrezkoa bada).
Erabilitako energia-iturri primarioaren arabera, zentral sortzaileak honela sailkatzen dira: termoelektrikoak (ikatza, petrolioa, gasa, nuklearrak eta eguzki termoelektrikoak), hidroelektrikoak (ibaietako edo itsasoko korronteak aprobetxatuz: mareomotrizeak), eolikoak eta izpi-fotovoltaikoak. Munduan sortzen den energia elektrikoaren zatirik handiena lehen bi zentral motetatik dator. Zentral horiek guztiek, fotovoltaikoek izan ezik, korronte-alternadore batez osatutako sorgailu arrunta dute. Turbina baten bidez mugitzen da, eta turbina desberdina izango da erabilitako energia primarioaren araberakoarekin.
Bestalde, enpresa elektriko nagusietako zuzendarien % 64k uste du 2018rako teknologia garbiak, WN, eskuragarriak eta tokiko sorkuntzako berriztagarriak egongo direla, eta horrek pentsamolde-aldaketa egitera behartuko dituela sektoreko korporazio handiak.[1]