Etxe

Etxea gizakia bizitzeko prestatzen den edozein eraikuntza da^[1][2]. Solairu bakar batean edo bat baino gehiagotan antolaturik egoten da.

Historikoki, gizarte- edo familia-bizitzako jarduera eta harremanak garatu diren lekua da, jaiotzatik hasi eta kide askoren heriotzara arte. Euriaren, haizearen, hotz-beroen eta gainerako gertakari meteorologikoen aurkako aterpe gisa balio izan du, eta sarkinengandik babesten, gizakiak ala animaliak izan. Gainera, bertako biztanleen gauzak eta ondasunak gordetzeko lekua izan da.

Euskaraz, bizitegi funtzioa ez duten beste hainbat eraikini ere etxe deitu ohi zaio, hala nola zerbitzu publikoetara bideratutako eraikinak (udaletxea/herriko etxea, osasun etxea, ikastetxea, ertzain etxea, espetxea...), edo pribatuetara (jatetxea, putetxea, banketxea...). Euskal Herrian, etxeei (eta baserriei) izena emateko ohitura handia izan da historian zehar, izen berezi bat hartuz (Goienetxe, Etxeberria eta abar) edo-eta Enea edo Bait(h)a hartuz (Cristina Enea, Ajuria Enea eta abar). Munduan zehar ere, etxe jakin batzuk ezagun egin dira, balio historiko edo funtzionala dela-eta (Etxe Zuria, Frida Kahloren Etxe Urdina edo Ur-jauziko etxea esaterako). Solairu askotako eta dorre irxuraki eraikin oso luze eta garaiei etxe-orratz deritze.

Munduan zehar euskal diaspora biltzen diren tokiek Euskal Etxe dute izena.

1. ↑ Etxe sarrera Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuan
2. ↑ Etxe sarrera Lur hiztegian