Hidrogeno

Hidrogenoa
1 ← Hidrogenoa → Helioa
1 H                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Hidrogenoa, H, 1
Serie kimikoa	Ez-metalak
Taldea, periodoa, orbitala	1, 1, s
Masa atomikoa	1,00794 g/mol
Konfigurazio elektronikoa	1s1
Elektroiak orbitaleko	1
Propietate fisikoak
Egoera	gasa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 0,08988 g/L
Urtze-puntua	14,01 K (−259,14 °C, −434,45 °F)
Irakite-puntua	20,28 K (−252,87 °C, −423,17 °F)
Urtze-entalpia	(H2) 0,117 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	(H2) 0,904 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) (H2) 28,836 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 15 20
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	hexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)	1, −1
Elektronegatibotasuna	2,20 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 1312,0 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	25 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	53 pm
Erradio kobalentea	31 ± 5 [1] pm
Van der Waalsen erradioa	120 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 180,5
Soinuaren abiadura	(gas, 27 °C) 1310 m/s
Isotopo egonkorrenak
Hidrogenoaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 1H %99,985 H egonkorra da 0 neutroirekin 2H %0,0115 H egonkorra da neutroi 1ekin 3H Sintetikoa 12,32 u β− 0,019 3He

Hidrogenoa elementu kimiko bat da, H ikurra eta 1 zenbaki atomikoa ditu. Nukleoan protoi bat duten atomoak hidrogeno-atomoak direla esaten da.

Giro-tenperaturan gas-egoeran dago eta diatomikoa, sukoia, usaingabea eta koloregabea da. Elementu arinena (masa atomikoa = 1,00794 u) eta unibertsoko ugariena da. Izarrak hidrogenoz, plasma egoeran, osatuak daude, gehienbat. Lurrean konposatu molekular askoren partaide da (ur eta konposatu organikoak, besteak beste) eta elementu kimiko gehienekin erreakzionatzeko gai da. Isotopo arruntena nukleoan protoi bat eta neutroirik ez duena da. Beste bi isotopo ere aurki daitezke naturan, itsasoko uretan bereziki: deuterioa, neutroi bat duena, eta tritioa, bi neutroi dituena.

Laborategian azido eta metalen arteko erreakzioen bidez lortzen da eta industrialki gas naturaletik lortzen da gehienbat, nahiz eta uraren elektrolisitik ere hartzen den. Hidrogenoa amoniakoa ekoizteko, erretzeko edota pila elektrokimikoetan elektrizitatea sortzeko erabiltzen da, besteak beste.

Hidrogenoarekin Schrödingerren ekuazioa analitikoki ebatz daitekeenez, elementu honen orbital eta loturen azterketa eta analisiak garrantzi handia izan du mekanika kuantikoan.

1. ↑ (Ingelesez) Beatriz Cordero, Verónica Gómez, Ana E. Platero-Prats, Marc Revés, Jorge Echeverría, Eduard Cremades, Flavia Barragán eta Santiago Alvarez: «Covalent radii revisited», in Dalton Transactions, 2008, 2832 – 2838. orrialdeak.