Inlandsis

Inlandsisa edo izotz-geruza, neurri kontinentaleko izotzez estalitako lurralde bat da. Muturreko latitudeetan daude, 50.000 kilometro karratuko ohiko hedadurarekin. Gaur egun, izotz geruza hauek, soilik Antartika eta Groenlandia estaltzen dituzte.

Inlandsis hitza, danieratik dator, "barne izotza" esan nahi duelarik, eta, hasiera batean, Islandia, Groenlandia eta artikoko uhartedietako izotz iraunkorrek estalitako guneei eman zitzaien. Gaur egun, daniar hitza, geografoek, neurri kontinentalak dituen eta mende askotan mantentzen den izotz geruza orori erreferentzia egiteko erabiltzen dutena da.

Inlandsisek, kurbatura handidun kupula forma bat dute, finkatua dauden substratuak duen erliebeak inongo zerikusirik ez duelarik. Izotzaren pisua (zatirik sakonenetan "izotz fosila") eta izotz geruzatako elurrak (Antartikan 2.000 metroko sendoera izatera iristen da), estaltzen duten sialezko plaka kontinentalaren hondoratzea eragiten dute.

Glaziazioetan, izotz-geruzen hedadura, berebizi hazten da: Würm glaziazioan, bi nagusienak, ipar hemisferiokoa eta hego hemisferiokoa, poloetatik 45º latituderaino hedatzen ziren. Glaziazio arteko garai epel edo beroetan, izotz geruzen atzerakadak, azaleratutako lurretako erliebean arrasto nabarmenak uzten ditu: lehenik, isostasia bidez, izotzpean egon den lurraldearen altxamendu motel bat gertatzen da, eta eraketa geofisiko bereizgarriak daude: ezkutuak - aurrera eta atzera egitean, izotz geruzaren higadura indartsuaren ondorio diren lautada zabalak. Hau, bereziki, ipar hemisferioan ikus daiteke, non Ezkutu Kanadarra eta Eskandinaviako ezkutua nabarmentzen diren, laku glaziarrak, morrena muinoak, jatorri glaziarreko haranak, fiordoak, firthak, padurak, errekarri erraldoiak, eta, Patagonia Argentinarrean gertatzen den bezala, tontor isolatuak (antzinako nunatakak) chihuido deituak.