Itzaltze (astronomia)

Itzaltze edo iraungitzea astronomian, objektu astronomikoek igorritako erradiazio elektromagnetikoaren xurgapena eta sakabanaketa deskribatzeko erabiltzen den terminoa da. Fenomeno horiek objektu igorlearen eta behatzailearen artean materia dagoelako gertatzen dira, batez ere, gasa eta hautsa. Izarrarte itzaltzearen kontzeptua, oro har, Robert Julius Trumplerri egozten zaio, nahiz eta haren ondorioak Friedrich Georg Wilhelm von Struve-k identifikatu zituen lehen aldiz 1847an^[1][2]. Lurreko behatzaileen kasuan, itzaltzearen ondorioak izarrarteko ingurunetik zein lurreko atmosferatik datoz. Halaber, behatutako objektuaren inguruan, hautsak itzaltzea eragin dezake (adibidez, izarren inguruko gorotze-diskoetan). Zenbait uhin-luzeratan (adibidez, X izpiak, ultramorea eta infragorria) itzaltze atmosferiko nabarmena gertatzen bada, espazio-behatokiak erabili behar dira. Ikusten diren uhin-luzeretan argi urdina argi gorria baino intentsitate handiagoz arintzen denez, objektuak uste baino gorriago ikusten dira, eta, beraz, izar-itzaltzeari «izarren arteko gorritzea» esaten zaio askotan.

1. ↑ Trumpler, R. J. (1930). «Preliminary results on the distances, dimensions and space distribution of open star clusters». Lick Observatory Bulletin 14, No. 420, 154-188.
2. ↑ Struve, F. G. W. (1847), St. Petersburg: Tip. Acad. Imper., 1847; IV, 165 p.; in 8.; DCCC.4.211