James Clerk Maxwell

James Clerk Maxwell
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Edinburgo, 1831ko ekainaren 13a
Herrialdea	Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Cambridge, 1879ko azaroaren 5a (48 urte)
Hobiratze lekua	Westminster abadia
Heriotza modua	berezko heriotza: urdaileko minbizia
Familia
Aita	John Clerk-Maxwell of Middlebie
Ama	Frances Cay
Ezkontidea(k)	Katherine Clerk Maxwell (en)  (1858ko ekainaren 2a -  ezezaguna)
Familia	ikusi Jemima Blackburn (en) (lehengusina propio)
Hezkuntza
Heziketa	Edinburgheko Unibertsitatea Trinity College Edinburgoko Akademia Peterhouse Cambridgeko Unibertsitatea
Tesi zuzendaria	William Hopkins
Doktorego ikaslea(k)	Horace Lamb (en) George Chrystal (en)
Hizkuntzak	ingelesa
Ikaslea(k)	ikusi Arthur Schuster (en) John Ambrose Fleming John Henry Poynting Richard Glazebrook (en)
Jarduerak
Jarduerak	fisikaria, matematikaria, asmatzailea, argazkilaria, unibertsitateko irakaslea, fisikari teorikoa, irakaslea eta thermodynamicist (en)
Lantokia(k)	Aberdeen eta Cambridge
Enplegatzailea(k)	Londresko King's College Aberdeengo Unibertsitatea Cambridgeko Unibertsitatea
Lan nabarmenak	ikusi A Dynamical Theory of the Electromagnetic Field (en) Maxwellen ekuazioak Maxwell–Boltzmann statistics (en) Maxwellen deabrua
Jasotako sariak	ikusi Royal Societyko kidea  (1861eko ekainaren 6a) Rumford Domina  (1860) Bakeriar Lezioa  (1866) Keith Domina  (1869) Adams Saria  (1857) Edinburgoko Errege-elkarteko kidea Scottish Engineering Hall of Fame  (2012) Smith's Prize
Influentziak	Isaac Newton eta Michael Faraday
Kidetza	Royal Society Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Edinburgoko Errege-elkartea Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia Trinity College
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	kristau-sozialismoa

James Clerk Maxwell (1831ko ekainaren 13a – 1879ko azaroaren 5a) Eskoziako matematikari eta fisikari teoriko bat izan zen. Bere aurkikuntzarik garrantzitsuena izan zen ekuazio eponimo multzo bat formulatzea —Maxwellen ekuazioak, alegia—, lehen aldiz elektrizitatearen eta magnetismoaren oinarrizko arauak modu bateratuan adierazi zituena. Baita ere, Maxwellen banaketa garatu zuen, gasen teoria zinetikoaren alderdiak deskribatu nahi zituen estatistika. Bi aurkikuntza horiek lagundu zuten fisika modernoari bidea zabaltzen, etorkizuneko lanen oinarriak finkatzen, besteak beste erlatibitate bereziaren eta mekanika kuantikoaren eremuetan. Maxwell ezaguna da, halaber, 1861ean kolore konbinatuko lehen argazki kamera sortu zuelako, RGB kolore ereduaren bidez.

Maxwellek Cambridgeko Unibertsitatean egin zuen bere ibilbide zientifikoa, gehienetan bere gaitasuna matematikoan oinarrituta, geometriako eta aljebrako elementuen bitartez. Gaitasun horiek baliatuta, Maxwell gai izan zen frogatzeko eremu elektriko eta magnetikoak espazioan zehar uhin gisa eta argiaren abiadura konstantean bidaiatzen dutela. Azkenik, 1861. urtean, Maxwellek lau zatitan banatutako argitalpen bat kaleratu zuen Philosophical Magazine aldizkarian On physical lines of force («Indarraren lerro fisikoez») izenburuaz;^[1] bertan proposatu zuen, lehen aldiz, argia berez uhinak direla, hoti baita fenomeno elektriko eta magnetikoaren kausa.

Fisikaren esparruan lan egiten duten askoren iritziz, Maxwell izan zen XX. mendeko fisikak eragin handiena eragindako XIX. mendeko zientzialaria. Askoren ustez, Maxwellek fisikari egindako ekarpenak Isaac Isaac Newtonen edo Albert Einsteinen parekoak izan daitezke.^[2] Historiako 100 fisikari garrantzitsuenen zerrenda egin nahi zuen inkesta batean, Maxwell inoiz izan den hirugarren fisikaririk handiena izan zen, Newtonen eta Einsteinen atzetik.^[3] Maxwellen jaiotzaren mendeurrenean, Einsteinek berak honela deskribatu zuen Maxwellen lana: «Newtonen garaitik fisikak izan duen lanik sakonena eta emankorrena».^[4] Einsteinek bere estudioan Maxwellen argazki bat zeukan, Michael Faradayren eta Newtonen argazkiekin batera.^[5]

1. ↑ (Ingelesez) Maxwell, J.C.. (2010-02). «On physical lines of force» Philosophical Magazine 90 (sup1): 11–23.  doi:10.1080/14786431003659180. ISSN 1478-6435. (Noiz kontsultatua: 2024-03-08).
2. ↑ Tolstoy 1982, 12. orr. .
3. ↑ (Ingelesez) «Einstein the greatest» BBC News | SCI/TECH (web.archive.org) 2024-02-04 (Noiz kontsultatua: 2024-03-08).
4. ↑ ^{a b} (Ingelesez) McFall, Patrick. (2006). «Brainy young James wasn't so daft after all» Maxwell Year 2006 Press Coverage (web.archive.org) (Noiz kontsultatua: 2024-03-08).
5. ↑ (Ingelesez) Arianrhod, Robyn. (2006). Einstein's Heroes: Imagining the World Through the Language of Mathematics. OUP USA ISBN 978-0-19-530890-7. OCLC .1287886502 (Noiz kontsultatua: 2024-03-08).