Kadmio

Kadmioa
48 Zilarra ← Kadmioa → Indioa
48 Cd                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Kadmioa, Cd, 48
Serie kimikoa	trantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala	12, 5, d
Masa atomikoa	112,411(8) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Kr] 4d10 5s2
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 18, 18, 2
Propietate fisikoak
Egoera	solidoa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 8,65 g/L
Urtze-puntua	594,22 K (321,07 °C, 609,93 °F)
Irakite-puntua	1.040 K (767 °C, 1.413 °F)
Urtze-entalpia	6,21 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	99,87 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 26,020 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 530 583 654 745 867 1.040
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	hexagonala
Oxidazio-zenbakia(k)	2 (oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna	1,69 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 867,8 kJ/mol 2.a: 1.631,4 kJ/mol 3.a: 3.616 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	155 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	161 pm
Erradio kobalentea	148 pm
Van der Waalsen erradioa	158 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 96,6
Soinuaren abiadura	2.310 m/s
Isotopo egonkorrenak
Kadmioaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 106Cd %1,25 >9,5x1017 u εε2ν - 106Pd 107Cd Sintetikoa 6,5 o ε 1,417 107Ag 108Cd %0,89 >6,7x1017 u εε2ν - 108Pd 109Cd Sintetikoa 462,6 e ε 0,214 109Ag 110Cd %12,49 Cd egonkorra da 62 neutroirekin 111Cd %12,8 Cd egonkorra da 63 neutroirekin 112Cd %24,13 Cd egonkorra da 64 neutroirekin 113Cd %12,22 >7,7x1015 u β- 0,316 113In 113mCd Sintetikoa 14,1 u β- 0,580 113In IT 0,264 113Cd 114Cd %28,73 >9,3x1017 u ββ2ν - 114Sn 115Cd Sintetikoa 53,46 o β- 1,446 115In 116Cd %7,49 >2,9x1019 u ββ2ν - 116Sn

Kadmioa elementu kimiko bat da, Cd ikurra eta 48 zenbaki atomikoa dituena. Trantsizio-metal arraro samarra da, biguna eta urdin-zurixka. Bateriatan eta koloregaietan erabiltzen da, esaterako produktu plastikoetan. Minbizia eragiten du.^[1]

Ingurumenean zinkari, kobreari eta berunari loturik eta forma naturalean aurki daiteke metal astun hau. Toxikotasunaren aldetik, kadmioa industriako substantzia kutsatzaile garrantzitsuenetakoa da, urteak pasa ahala gehiago zabaldu dena eta horrez gain osasunean (birikei, garunari, barrabilei, giltzurrunei... kalte egiten die) lesio larriak eragiteko gaitasuna duena, gure gorputzaren iraizteko gaitasun ezagatik. Substantzia toxikoen eta gaixotasunen miaketan lan egiten duen Estatu Batuetako agentzia batek berunarekin, merkurioarekin eta artsenikoarekin batera konposatu arriskutsuenen artean sailkatu du, bosgarren postuan sailkatuz. Hori dela eta garrantzia toxikologikodun minerala da.^[2]

Airearen bidez isuri den lekutik distantzia handiak egin ditzake, hainbat organismotan pilatuz (soinberak eta oskoldunak batez ere).^[3]

1. ↑ Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman :2 izeneko erreferentziarako
2. ↑ (Gaztelaniaz) Perez Garcia, Perla Esmeralda;, Azcona Cruz, María Isabel. (2012). «Los efectos del cadmio en la salud» Revista de Especialidades Médico-Quirúrgicas (Noiz kontsultatua: 2018-04-29).
3. ↑ (Gaztelaniaz) «Cadmio» Organización Mundial de la Salud (Noiz kontsultatua: 2018-04-15).