Kaltzio

Kaltzioa
20 Potasioa ← Kaltzioa → Eskandioa
20 Ca                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Kaltzioa, Ca, 20
Serie kimikoa	metal lurralkalinoak
Taldea, periodoa, orbitala	2, 4, s
Masa atomikoa	40.078(4) g·mol−1 g/mol
Konfigurazio elektronikoa	Ar 4s2
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 8, 2
Propietate fisikoak
Egoera	solido
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 1,55 g·cm−3 g/L
Urtze-puntua	1.115 K (842 °C, 1.548 °F)
Irakite-puntua	1.757 K (1.484 °C, 2.703 °F)
Urtze-entalpia	8,54 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	154,7 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 25,929 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 864 956 1.071 1.227 1.443 1.755
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	kubikoa, aurpegietan zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)	2, 1 (oxido basiko gogorra)
Elektronegatibotasuna	1,00 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 589,8 kJ/mol 2.a: 1.145,4 kJ/mol 3.a: 4.912,4 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)	180 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)	194 pm
Erradio kobalentea	174 pm
Van der Waalsen erradioa	140 pm
Isotopo egonkorrenak
Kaltzioaren isotopoak 40Ca, 42Ca, 43Ca, 44Ca, 46Ca eta 48Ca iso UN Sd-P D DE (MeV) DP

Kaltzioa elementu kimiko bat da, Ca ikurra eta 20 zenbaki atomikoa dituena. Haren masa atomikoa 40.078^[1] da. Kaltzioa metal lurralkalino gris biguna da, beraz, metal erreaktiboa da eta airearekin kontaktuan jartzean oxidoak eratzen ditu:

Erreakzioa: 2 Ca(s) + O₂(g)  → 2 CaO (s)

Bere propietate fisiko eta kimikoak bere homologo astunen antza dute, estrontzioarenak eta barioarenak alegia.

Kaltzio purua isolatua izan zen 1808an, Humphry Davy-ren eskutik elektrolisiaren bidez bere oxidotik abiatuta, eta horrela, elementuari izena eman zitzaion. Alde batetik,  kaltzio konposatuak oso erabiliak dira industria mailan: kaltzioaren suplementuak eratzeko janari eta farmakoetan, paper industrietan lixiba gisa, zementu eta isolatzaile elektrikoen osagai bezala edota xaboien fabrikazioan. Bestalde, metal hau egoera puruan ez da kasu askotan aplikatzen bere erreaktibitate handia dela eta. Baina kantitate txikietan sarritan erabiltzen da burdingintzan aleazioak egiteko, eta batzuetan kaltzio-gidatzaile aleazio gisa automotore baterietan.

Lurreko lurrazalaren bosgarren elementurik arruntena da. Ezinbestekoa da izaki bizidunentzako, batez ere zelularen fisiologian, eta katioi metaliko arruntena da animalia askotan.

1. ↑ Meija, Juris; Coplen, Tyler B.; Berglund, Michael; Brand, Willi A.; De Bièvre, Paul; Gröning, Manfred; Holden, Norman E.; Irrgeher, Johanna et al.. (2016-01-01). «Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)» Pure and Applied Chemistry 88 (3)  doi:10.1515/pac-2015-0305. ISSN 1365-3075. (Noiz kontsultatua: 2019-04-02).