Kretazeoa

Kretazeoa
Kretazeoa PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Kronologia
Hasiera	duela 145 milioi urte
Amaiera	duela 66 milioi urte
Honen parte da	Mesozoiko eta ICS Standard Global Chronostratigraphic (Geochronologic) Scale (en)
Osatuta	Kretazeo berantiar Kretazeo Goiztiar
Etimologia
Honen izena darama	klera
←Jurasiko Kretazeoa →Paleogeno

Kretazeoa Mesozoikoko azkeneko garaia da. Orain dela 145,4 ± 4,0 milioi urte hasi zen eta orain dela 65,5 ± 0,3 milioi urte bukatu.^[1][2] Normalki bi epetan banatzen da, Kretazeo Goiztiar eta Berantiar izenekin. 80 milioi urteko iraupena du eta Fanerozoikoko garairik luzeena da. Beraz Zenozoiko osoa baino luzeagoa da.

Bere izena latinezko cretatik dator, hau da, klera. 1822an Jean d'Omalius d'Halloyk izendatu zuen, Parisko arroaren estratuetan oinarriturik.^[3] Bizitzak itsaso eta lurrean gaur egun dauden forma batzuk eta antzinako beste batzuk nahasten zituen. Garaiaren hasieran ez da oso zehatza, baina bukaerakoa bai, iridioa erruz dagoen estratu batekin lotzen delako. Dirudienez, Yucatán penintsulan (gaur egungo Mexiko) erori zen meteorito batek sortu zuen geruza hau eta mundu osoan ikusgarria da, adibidez Zumaian, Euskal Herria. Geruza honi K-T muga deritzo. Dirudienez talka honek garai honen bukaeran egon zen iraungitze masiboa sortu zuen, besteak beste dinosauroekin bukatu zuena. Aurreko garaia Jurasikoa da eta hurrengoa Paleozenoa.

Kretazeoaren erdialdean sortu ziren gaur egun ezagunak ditugun petrolio erreserben % 50 sortu ziren, batez ere Mexikoko golkoan, Persiar golkoan eta Venezuelan daudenak.

1. ↑ Overview of Global Boundary Stratotype Sections and Points (GSSP's), Status on 2007.
2. ↑ International Stratigraphic Chart, 2008
3. ↑ (Errusieraz)(1974) Great Soviet Encyclopedia, 3rd ed., Moscow: Sovetskaya Enciklopediya, vol. 16, p. 50.