Malcolm X

Malcolm X
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Malcolm Little
Jaiotza	Omaha, 1925eko maiatzaren 19a
Herrialdea	Ameriketako Estatu Batuak
Talde etnikoa	afro-amerikarra
Lehen hizkuntza	ingelesa
Heriotza	Manhattan eta New York, 1965eko otsailaren 21a (39 urte)
Hobiratze lekua	Ferncliff Cemetery (en)
Heriotza modua	giza hilketa: bala zauria
Familia
Aita	Earl Little
Ama	Louise Little
Ezkontidea(k)	Betty Shabazz (en)  (1958 -
Seme-alabak	ikusi Malikah Shabazz (en) Ilyasah Shabazz (en) Qubilah Shabazz (en) Gamilah Lumumba Shabazz (en) Attallah Shabazz (en) Malaak Shabazz (en)
Haurrideak	ikusi Reginald Little (en) Ella Little-Collins (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, autobiografialaria, militante politikoa, giza eskubideen aldeko ekintzailea, Muslim minister (en) eta Imama
Parte-hartzailea Afroamerikarren eskubide zibilen aldeko mugimendua
Jasotako sariak	ikusi Anisfield-Wolf Book Awards  (1966)
Izengoitia(k)	Malachi Shabazz
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	islama Musulman Beltzak sunismoa

Malcolm X (/ˈmælkəm ˈɛks/ ahoskatua) (Malcolm Little jaiotzez; 1925eko maiatzaren 19an jaioa – 1965eko otsailaren 21ean eraila), El-Hajj Malik El-Shabazz bezala ere ezaguna (arabiarrez: الحاجّ مالك الشباز‎), ministro musulman afrikar amerikarra zen, hizlari publikoa eta giza eskubideen aldeko aktibista. Bere zaleen irudikoz, Ameriketako afrikarren eskubideen aldeko borrokalari sutsua zen, Ameriketako beltzen aurka zuriek egiten zituzten krimenak erarik gordinenean salatzen zituen gizona. Bere aurkariek, arrazismoa, beltzen nagusigoa, antisemitismoa eta biolentzia bultzatu izana aurpegiratzen zioten. Ameriketako afrikarren historiako pertsonarik garrantzitsuenetako eta eraginkorrenetako bat izan zen.^[1]

Malcolm X Omahan jaio zen, Nebraskan. 13 urte zituela, aita hil egin zitzaion eta ama arazo mentalak zaintzeko ospitale batera eraman zuten. Bere gaztaroak Malcolm X-ren heldu aroan garrantzi nabarmena izan zuen, beltzen harrotasuna eta auto-konfiantzari buruzko aitak emandako lezioekin batera.

Zenbait zaintzako etxetan bizi ostean, atxilotu egin zuten Boston eta New Yorken ekintza kriminal batzuk egin izanaz akusatua. 1946an, zortzi urteko kartzela zigorra ezarri zioten.

Kartzelako egonaldian, Islamaren Nazioko (NOI) kide egin zen. Baldintzapeko askatasunean, 1952an Islamaren Nazioko liderretako bat bihurtzeaz gain, hizlari nagusi egin zen. Dozena bat urtez, Islamaren Nazioaren aurpegi publikoa izan zen. Malcolm X eta Islamaren Nazioko buru zen Elijah Muhammad-en arteko tentsioa zela eta, Malcolm X-k erakundea utzi zuen 1964ko maiatzean.

Islamaren Nazioa utzi ostean, musulman sunita egin zen eta Mekara erromesaldia egin zuen. Afrika eta Ekialde Hurbilean luze eta zabal bidaiatu zuen. Muslim Mosque, Inc. erakunde erlijiosoa sortu zuen, eta baita Afrikar Amerikarren Batasunerako Erakundea ere.

Islamaren Nazioa utzi zuela urtebete egin aurretik, New Yorken hitzaldi bat ematen ari zela erail zuten tiro batez.

1. ↑ Urkizu, Urtzi. «Auzia ez dago erabat itxita» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-07-02).