Nomen

Erromatarren nomena (pluralez nominis) oraingo abizen edo deituraren antzekoa da. Gens edo leinua adierazten zuen eta familia askok gens bera izan zezaketen, hau da, arbaso bereko ondorengoak zirela esaten zuten. Beraz, nomen-a belaunaldiz belaunaldi heredatzen zen eta komuneko balizko arbaso horren ondorengo guztiak izendatzen zituen. "gens, gentis" substantiboa femeninoa da eta horregatik, nomen-ak aipatzen direnena aldaera femeninoa erabili ohi da: Julia, Sergia, Servilia, Tullia^[1]...

Nomena (edo gentilicium-a edo nomen gentile-a ere deitua), Tria nominaren parte bat zen, praenomeanaren ondoren jartzen edo esaten zena. Emakumeek aitaren familiaren izena gordetzen zuten eta ez zuten senarrarena hartzen. Hau da, mutilentzat "abizen" modukoa zena, neskentzat "ponte-izena" zen. Adibidez, Julia gens-eko neskatoek «Julia» ziren denak eta «Cornelia» deitzen zieten Cornelia familiako emakumeei. Bereizteko, besteak beste, minor, maior, tertia... hitzak gehitzen ziren haien izenetara cognomen moduan, jaiotza-ordenaren arabera.

Europako beste herri indoeuroparretan ez dagoen osagai originala zen nomen-a. Nomen-ak ugariak ziren eta, oro har, ez ziren laburtzen.

Familia batzuek besteengandik bereizteko, "cognomen"-a erabiltzen hasi ziren, nolabaiteko gens bateko adarra edo leinu-adarrak eratuz^[2]. Julia leinuak, adibidez, cognomen hauek erabili izan zituen: Zesar (Caesar), Julo (Iulus), Menton (Mento), Libon (Libo) eta Bursio. Geroago cognomen-ak beste funtzio batzuk ere izan zituen, hala nola, pertsonaren izen-tipia izatea.

1. ↑ ingelesezko Wikipedian erromatar gens guztien zerrenda ikus daiteke: List of Roman gentes
2. ↑ «Roman Nomenclature» www.vroma.org (Noiz kontsultatua: 2020-12-09).