Sokrates

Sokrates
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Alopeke (en) eta Atenas, c. K.a. 469 / 470
Herrialdea	Antzinako Atenas
Bizilekua	Antzinako Atenas
Heriotza	Atenas, K.a. 399 (71 urte) (69/70 urte)
Heriotza modua	derrigortutako suizidioa: hemlock poisoning (en)
Familia
Aita	Sophroniscus
Ama	Phaenarete
Ezkontidea(k)	Xantipa Myrto (en)
Seme-alabak	ikusi Lamprocles (en) Menexenus (en)
Hezkuntza
Hizkuntzak	antzinako greziera
Ikaslea(k)	ikusi Platon Xenofonte Antistenes Aristipo Isokrates Euclid of Megara (en) Fedon Eliskoa Aeschines of Sphettus (en) Chaerephon (en) Simmias of Thebes (en) Cebes (en) Menexenus (en) Apollodorus (en) Altzibiades
Jarduerak
Jarduerak	filosofoa, irakaslea, idazlea eta ethicist (en)
Influentziak	Anaxagoras, Filosofo presokratikoak eta Sofistak
Eragin zuen	Mendebaldeko filosofia ia osoari; batez ere, Platon, Aristoteles, Aristipo, Antistenes
Kidetza	Bule

Sokrates^[1] (antzinako grezieraz: Σωκράτης; Atenas, Grezia, c. K.a. 470 – Atenas, Grezia, K.a. 399) Grezia Klasikoko filosofo bat izan zen. Mendebaldeko filosofiaren sortzailetzat eta pentsamenduaren tradizio etikoaren lehen filosofo moraltzat hartzen da. Sokrates, irudi enigmatikoa, ez da inongo testuren egilea, eta idazle klasikoen, bereziki Platon eta Xenofonte ikasleen, hil ondoko kontakizunen bidez ezagutzen da. Kontakizun horiek dialogo gisa idatzita daude, eta Sokratesek eta haren solaskideek gai bat aztertzen dute galdera-erantzunen estiloan: elkarrizketa sokratikoaren literatura-generoa sortu zuten. Sokratesi buruzko kontakizun kontrajarriek ia ezinezkoa egiten dute haren filosofia –hots, arazo sokratikoa– berreraikitzea. Sokrates irudi polarizatzailea izan zen Atenasko gizartean. K.a. 399. urtean, gazteria galaraztea eta hondatzea leporatu zioten. Egun bat iraun zuen epaiketa baten ondoren, heriotza-zigorra ezarri zioten. Espetxean igaro zuen azken eguna, eta ihes egiteko eskaintzak baztertu zituen.

Platonen dialogoak antzinatetik gordetzen diren Sokratesen kontakizun osatuenen artean daude. Filosofiaren arloen ikuspegi sokratikoa frogatzen dute, hala nola epistemologia eta etika. Sokrates platonikoak metodo sokratikoaren eta ironia sokratikoaren kontzeptuei ematen die izena. Galde-metodo sokratikoa, edo elenchus, galdera eta erantzun laburren bidezko elkarrizketan gauzatzen da, Sokratesek eta bere solaskideek galdera edo esanahi abstraktu baten zenbait alderdi aztertzen dituzten testu platonikoetan pertsonifikatua, normalean bertute batekin zerikusia duena, eta irteerarik gabeko kalezuloan aurkitzen dira, ulertzen zutena definitzeko gai ez direlako. Sokrates ezaguna da bere ezjakintasun osoa aldarrikatzeagatik: esaten zuen bere ezjakintasunaz baizik ez zela jakitun, eta adierazten zuen gure ezjakintasunaren kontzientzia hartzea dela filosofatzeko lehen urratsa.

Sokratesek eragin handia izan zuen Antzinate berantiarreko filosofoetan, eta hala segitu du Aro Modernoan. Erdi Aroko eta islamiar jakintsuek aztertu zuten, eta zeregin garrantzitsua izan zuen Italiako Errenazimentuaren pentsamenduan, batez ere mugimendu humanistaren baitan. Harekiko interesa ez da gutxitu, Søren Kierkegaarden eta Friedrich Nietzscheren obretan islatzen den bezala. Sokratesek artean, literaturan eta herri-kulturan zituen irudikapenek mendebaldeko tradizio filosofikoan oso ezaguna bihurtu dute.

1. ↑ Euskaltzaindia. Latin eta greziar pertsona-izen klasikoak euskaraz emateko irizpideei buruzko erabakia. .