Sudan

Sudango Errepublika
Republic of Sudan جمهورية السودان Jumhuriyat as-Sudan
Ereserkia: Nahnu Jund Allah Jund Al-watan (en)
Goiburua: Al-Nasr Lana ("Garaipena gurea da")
flag of Sudan (en) Emblem of Sudan (en)
Geografia
Hiriburua	Khartum 15°36′11″N 32°31′35″E
Azalera	1.886.068 km² (16.)
Punturik altuena	Deriba Caldera (en) (3.042 m)
Punturik sakonena	Itsaso Gorria (0 m)
Kontinentea	Afrika
Mugakideak	Hego Sudan, Txad, Afrika Erdiko Errepublika, Etiopia, Eritrea, Egipto, Libia, Kenya, Uganda, Kongoko Errepublika Demokratikoa, Bir Tawil (en) eta Ekialde Ertaina
Administrazioa
Gobernu-sistema	Errepublika federal
Chairman of the Transitional Military Council (en)	Abdel Fattah al-Burhan (en)
Legebiltzarra	National Legislature (en)
Harreman diplomatikoak	Ikusi mapa Wikidatan
Zeren kide	ikusi Aduanen Mundu Erakundea African Groundnut Council (en) Afrikako, Karibeko eta Ozeano Bareko Herrialdeak Afrikar Batasuna Arab Bank for Economic Development in Africa (en) Arab Fund for Economic and Social Development (en) Arab Monetary Fund (en) Arabiar Liga Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea Batzar Islamikoko Erakundea Berreraikuntza eta Garapeneko Nazioarteko Bankua Garapeneko Afrikako Bankua Group on Earth Observations (en) International Centre for Settlement of Investment Disputes (en) International Civil Defence Organisation (en) Interpol Multilateral Investment Guarantee Agency (en) Munduko Meteorologia Erakundea Nazio Batuen Erakundea Nazioarteko Finantza Korporazioa Nazioarteko Garapen Elkartea Osasunaren Mundu Erakundea Posta Batasun Unibertsala Telekomunikazioen Batasun Internazionala UNESCO
Demografia
Biztanleria	40.533.330
Dentsitatea	21,49 bizt/km² (194.)
Talde etnikoak	ikusi Sudanese Arabs (en) , Fur people (en) , Beja, Nuba peoples (en) eta Fulani
Hizkuntza ofizialak	ikusi arabiera ingeles
Erabilitako hizkuntzak	ikusi Sudanese Arabic (en) , ingeles, Tar Gula (en) , Afitti (en) , Tumtum (en) , Kadugli (en) , Keiga (en) , Gumuz (en) , Sillok (en) , El Hugeirat (en) , Ganza (en) , Gule (en) , Sila (en) , Uduk (en) , Yulu (en) , Temein (en) , Kelo (en) , Kanga (en) , Krongo (en) , Wali language (en) , Dilling (en) , Dengebu (en) , arabiera estandar moderno, Molo (en) , Logorik (en) , Tulishi (en) , Ghulfan (en) , Tese (en) , Masalit (en) , Dongolawi (en) , Ingessana (en) , Komo (en) , Kresh (en) , Kadaru (en) , Karko (en) , Birgid (en) , Heiban (en) , Beigo (en) , Tama (en) , Laro (en) , Lafofa (en) , Katla (en) , Fungor (en) , Logol (en) , Koalib (en) , Lumun (en) , Midob (en) , Otoro (en) , Nding (en) , Ngile (en) , Moro (en) , Talodi (en) , Tegali (en) , Nobiin (en) , Shwai (en) , Tagoi (en) , Tocho (en) , Torona (en) , Tiro (en) , Tima (en) , Werni (en) , Zaghawa (en) , Shatt (en) , Nyala (en) , Bedawi hizkuntza, Berta (en) , Fur (en) , tigreera, Acheron (en) , Nyimang (en) , Jumjum (en) , Dair (en) , Berti (en) , Burun (en) eta Malaysiera
Emankortasun-tasa	4,353 (2014)
Alfabetizazioa	% 60,7 (2018)
Bizi-itxaropena	64,486 (2016)
Giniren koefizientea	34,2 (2014)
Giza garapen indizea	0,508 (2021)
Ekonomia
BPG nominala	117.487.857.142,86 $ (2017)
BPG per capita	2.898 $ (2017)
BPG erosketa botere paritarioa	199.180.035.886 nazioarteko dolar (2017)
BPG per capita EAPn	4.913,982 nazioarteko dolar (2017)
BPGaren hazkuntza erreala	3 % (2016)
Erreserbak	177.933.851 $ (2017)
Inflazioa	30,5 % (2016)
Historia
Sorrera data: 1956ko urtarrilaren 1a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia	+249
ISO 3166-1 alpha-2	SD
ISO 3166-1 alpha-3	SDN
Ordu eremua	ikusi UTC+02:00 : UTC+03:00 : Afrika/Khartum
Elektrizitatea	230 V. 50 Hz.europar loki eta AC power plugs and sockets: British and related types (en)
Internet domeinua	.sd
sudan.gov.sd…

Sudan^[1] (arabieraz: السودان‎, as-Sūdān; ingelesez: Sudan, suːˈdɑːn ahoskatua;^[2][3]), ofizialki Sudango Errepublika^[1] (arabieraz: جمهورية السودان‎, Jumhūriyyat as-Sūdān; ingelesez: Republic of the Sudan^[4]) Afrika ipar-ekialdeko estatua da, zati batean Itsaso Gorriaren ertzean kokatua. Mugakide ditu Egipto iparraldean, Eritrea eta Etiopia ekialdean, Hego Sudan hegoaldean, Afrika Erdiko Errepublika hego-mendebaldean, Txad mendebaldean eta Libia ipar-mendebaldean. Bi hizkuntza ofizialak arabiera eta ingelesa dira, nahiz eta beste hainbat hizkuntzak estatus babestua ere izan, hala nola dinka, peul eta nuer hizkuntzak. Izena arabierazko Bilad as-sudan esapidetik datorkio, hau da, "Beltzen herria".

Estatuko mugen barruan dagoen herri-aniztasuna dela kausa, alde batetik azken urteetan Darfur eskualdean egoera oso latza bizi izan dute; bestetik, zenbait hamarkadatan gehienbat arabiar eta musulmana den iparraldea eta batez ere beltza eta kristau eta animista den hegoaldearen artean Afrikako gerra zibilik luzeena izan da. Horri amaiera emateko, 2011ko urtarrilean Hego Sudanen independentziaren gaineko erreferenduma egin zen, eta uztailaren 9an bilakatu zen estatu independente. Hiriburua Khartum da.

1. ↑ ^{a b} Euskaltzaindia. 38. araua: Munduko estatu-izenak, herritarren izenak, hizkuntza ofizialak eta hiriburuak. .
2. ↑ Wells, John C.. (2008). Longman Pronunciation Dictionary. (3. argitaraldia) Longman ISBN 9781405881180..
3. ↑ Roach, Peter. (2011). Cambridge English Pronouncing Dictionary. (18. argitaraldia) Cambridge: Cambridge University Press ISBN 9780521152532..
4. ↑ (Ingelesez) The World Factbook: Sudan. U.S. Central Intelligence Agency ISSN 1553-8133..